Zomertips voor Berlijn

Werp een nieuwe blik op de Afro-Amerikaanse cultuur, ervaar het geluid van de dingen of laat de stad achter je voor een bezoek aan een sculpturentuin.
Een foto van Berlijn in de zomer

Ga je deze zomer naar Berlijn, dan hebben we enkele kunst-, festival- en muziektips voor je. 

Werp een nieuwe blik op de Afro-Amerikaanse cultuur, ervaar het geluid van de dingen of laat de stad achter je voor een bezoek aan Haus am Waldsee en spring in een meertje.

Theaster Gater

De veelvuldig  bekroonde Amerikaanse kunstenaar en hoogleraar Theaster Gater mocht drie ruimtes van Gropius Bau invullen met beelden uit het archief van de Johnson Publishing Company. Deze uitgever bracht tussen 1942 en 2019 de invloedrijke tijdschriften Ebony en Jet uit. 

Veel aandacht gaat uit naar de fantastisch mooie mode-fotografie maar ook serieuze onderwerpen als racisme en ‘black female power’ die het leven van de Afro-Amerikanen tot de dag van vandaag bepalen, komen aan bod.

The Black Monks

De bijhorende video Michigan Avenue In Full Bloom (2018) toont de somptueuze redactielokalen van de Johnson Publishing Company – waarvan wij bij Gonzo (circus) alleen maar kunnen dromen.

De soundtrack van Gaters combo The Black Monks sluit aan bij de gospeltraditie maar doet ook denken aan Moor Mother.

In de benedenruimte is een klein overzicht te zien van het recente project Carved to Flow van Otobong Nkanga. Deze in Antwerpen wonende Nigeriaanse kunstenares is nu artist-in-residence bij Gropius Bau.

Ze werkt er verder aan de derde fase van een project waarmee ze eerder onder andere tijdens dOCUMENTA 14 in Kassel aanwezig was.

Ambacht

Een bekende feministe schamperde onlangs dat de trend om terug te keren naar het ambacht en oude technieken – zoals Otobong Nkanga doet in dit project rond zeep – een manier is om vrouwen terug aan de haard te krijgen.

Voor Instagram-influencers die het perfecte plaatje willen tonen, is dat misschien het geval. Maar juist de herwaardering van kennis die het publieke en privé-domein terug met elkaar verbindt kan ook worden gezien als een daad van verzet tegen het vervreemdende neo-liberale kapitalisme.

Bovendien onderzoekt Otobong Nkanga door het ontrafelen van de herkomst van de verschillende ingrediënten van de zeep ook (eeuwenoude) handelsstromen die zowel positieve als negatieve effecten voor lokale gemeenschappen met zich meebrengen.

Dada Afrika

Rond 1900 vonden door de kolonisatie ook heel veel Afrikaanse kunst- en gebruiksvoorwerpen een weg naar Europa. Enkele jaren geleden bracht de Berlinische Galerie een indrukwekkende en kritische tentoonstelling over de invloed daarvan op Dada en Kubisme.

Waar eindigt inspiratie en waar begint appropriatie? Kunsthaus Dahlem, in het Zuidwesten van de stad, doet dat nu nog eens dunnetjes over met sculpturen van verschillende Duitse beeldhouwers uit de 20ste eeuw geïnspireerd door Afrika.

De curator wilde zich duidelijk niet branden aan heikele issues, waardoor je bij het bezichten van de soms fraaie beelden toch een ongemakkelijk gevoel bekruipt. 


Mary Lattimore

Het museum zelf is gehuisvest in een voormalig kunstenaarsatelier met een sculpturentuin en veel natuur omheen. Vanaf Kunsthaus Dahlem is ook maar een kort eindje naar de indrukwekkende botanische tuin van Berlijn. 

En tijdens de Berlijnse Museumnacht presenteert Kiezsalon – een initiatief van Digital in Berlin – in Kunsthaus Dahlem een avond met twee virtuozen, harpist Mary Lattimore en cellist France-Marie Uitti.

Sculpturen

Nog meer naar het zuiden bevindt zich Haus am Waldsee. Een villa en mysterieuze tuin gewijd aan sculpturen in de breedste betekenis van het woord.

Deze zomer worden twee oudere mannelijke beeldhouwers in dialoog met een Duitse vrouwelijke beeldhouwer geplaatst: Lynn Chadwick, Hans Uhlmann en Katja Strunz

Plooien

Het werk van de drie kunstenaars is zeer tijdgebonden én verbonden met maatschappelijke ontwikkelingen. En dan past het werk van Katja Strunz het meest bij deze tijd.

Voor haar serie ‘Zeittraumen’ maakt ze veelvuldig gebruik van gevonden of hergebruikte materialen die ze op een subtiele manier plooit naar de tijdsgeest. 

Teufelsberg

In de naar de Waldsee aflopende tuin én in het meer zelf vind je op onverwachte plekken nog meer sculpturen van deze drie kunstenaars en uit de vaste collectie.

Extra tip: ga zwemmen in een van de vele meertjes in de buurt of breng een bezoek aan Teufelsberg, met zijn koude oorlog-radarsysteem en prachtig uitzicht over Berlijn.

Total Femme

Ook niet te missen is het werk van Heike-Karin Föll in KW (Mitte). speed is haar eerste solo in een kunstinstituut en biedt een unieke inkijk in de werkwijze van deze kunstenares en schrijfster. Ze stelt zelfs haar brein open voor de bezoeker. 

Ze brengt speelse referenties aan andere kunstenaars zoals Lucio Fontana en laat veel ruimte aan de bezoeker om zelf betekenis te geven aan haar werk; niet alleen door leegte maar ook door het onleesbaar maken van tekst. Ook levert ze commentaar op actuele thema’s zoals genderfluïditeit.

image bars

Mr. Peanut

Op de bovenste verdieping van KW is een selectie te zien uit het archief van de Image Bank. Geïnspireerd door het werk van schrijver W.S. Burroughs wilde dit in 1970 opgerichte Canadese collectief vooral een alternatieve manier zoeken om kunst te verspreiden. 

Daartoe hadden ze contact met zowat alle avant-garde kunstenaars van hun tijd, zoals de Franse Fluxus-kunstenaar Robert Filliou en William Burroughs. 

Toen een van de leden van het collectief zich als uit de hand gelopen grap in 1974 kandidaat stelde als burgemeester van Vancouver in het kostuum van Mr. Peanut, stuurde Burroughs hoogstpersoonlijk een steunbetuiging.

Voor iedereen die de historische wortels van Gonzo (circus) interessant vindt, is dit zeker een aanrader.

Cinema in open lucht

Berlijn heeft een mooie zomerse openluchtcinema-traditie. Bijna elke avond kun je in parken en op pleinen naar klassiekers, documentaires en avant-garde film gaan kijken.

Kijk op de website van Indiekino voor het volledige overzicht.  Een persoonlijke favoriet is de openluchtcinema in Volkspark Hasenheide nabij Tempelhof.

Oorkrakers

Zowat elke dag kun je ergens in Berlijn experimentele muziek meemaken. De website Echtzeitmusik biedt een mooi overzicht. Naast de hoger genoemde concertreeks Kiezsalon is ook de reeks Vibrant Matter KM28 niet te versmaden.

Eind juli-begin augustus is er in Radialsystem het jaarlijkse A l’Arme Festival voor nieuwe muziek en experimentele jazz met onder andere Greg Fox, Moor Mother, Matana Roberts, GURLS, de Belgische vibrafoniste Els Vandeweyer en JD Zazie.

Ohrknacker: treffender kan een naam niet zijn. De volgende editie vindt plaats op 1 september in Radialsystem met een optreden van Ricardo Eizrik die zijn stuk Obsessive Compulsive Music op je oren loslaat. Het concert is gratis toegankelijk.

Het geluid van de dingen

Ook begin september vindt in der Schaubude (Prenzlauerberg) het festival Klang Der Dinge plaats waar o.a. het Gemüseorchester en andere instrumentenbouwers je zullen verrassen met de meest bijzondere klanken.

Het festival komt op het juiste moment, nu de deze vorm van geluidskunst en muziek ook eindelijk erkenning krijgt.

Atonal

En hou ook de facebook pagina in de gaten van Rrose Sélavy Geïnitieerd door Erik Knive Skodvin (Deaf Center/ Miasmah), Monique Recknagel (Sonic Pieces) en Florian Zimmer (Morr Music) staan er nieuwe dj-sets van muzikanten op onverwachte plekken op stapel.

En nog tot eind van de zomer is Kraftwerk het toneel van Deep Web, een installatie van Robert Henke (Monolake) en Christopher Bauder. In de voormalige energiecentrale kun je dagelijks de installatie bekijken. Daarnaast zijn er ook nog een aantal live performances.

In dezelfde energiecentrale vindt vanaf 28 augustus ook het Atonal-festival plaats. Je zou voor minder de hele zomer in Berlijn willen doorbrengen.

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!