Is muziek een kunstvorm die je vooral individueel ervaart, of draait het juist om de gezamenlijke beleving? Benjamin van Vliet hoopte altijd op dat laatste, concludeerde toen dat het vooral dat eerste is, maar werd weer aan het twijfelen gebracht door het paradoxale, verwarde debuutalbum van Moses Sumney.

Beste Moses,

Sorry, maar ik geloof je denk ik niet. Je soulvolle debuutalbum – zonder meer een prachtige plaat, waarop je de zaligste elementen van D’Angelo, Björk en Radiohead combineert en samenwerkt met gelijkgestemde zielen als Thundercat – heet ‘Aromanticism’. Wat je daarmee bedoelt is ongeveer het volgende, als ik het goed samenvat: onze samenleving staat volledig in het teken van de zoektocht naar romantische liefde en dat wordt volop misbruikt om ons producten, levenswijzen en politieke denkbeelden aan te smeren. En dat terwijl in deze tijden van Tinder en cynisme, voor een twintiger als jij echte romantiek weinig tot niet aanwezig is in je leven.
Jij voelt die liefde niet die je in iedere film en iedere reclame wordt aangepraat. Dus identificeer je je als antiromanticus; je wil er niets meer mee te maken hebben. Dat is filosofisch allemaal nog goed te begrijpen. Maar op je plaat hoor ik vervolgens één grote klaagzang, waaruit je volstrekt niet de stoïcijn blijkt die je voorgeeft te zijn. Openend met de verzuchting “I’m not a body, the body is just a shell”, worstel je jezelf nummer na nummer door ongelijke relaties, cynische dates (“I’m not trying to go to bed with you / I just wanna make out in my car”) en geef je uiting aan onvervuld verlangen en verwarring over seksualiteit en intimiteit. Je wil vluchten, maar: “Can I tell you a secret? My wings are made of plastic.” Je muziek en je stem barsten daarbij ondertussen bijna van sensualiteit.
De luisteraar inpalmen kun je, en je weet het, maar wanneer je plaat voorbij is, word ik koppig. “Am I vital? If my heart is idle? Am I doomed?”, vraag je. Nee, Moses, maar je uit je liefde denk ik op de verkeerde manier: in je muziek in plaats van tot de wereld daarbuiten, omdat je niet weet hoe dat moet. Goed, dat is natuurlijk ook een projectie. In mijn eigen tiener- en twintigerjaren bracht ik eindeloze uren eenzaam door, gekluisterd aan mijn stereo, en bracht muziek mij dingen bij over het leven waar ik anders niets van snapte. Daarom was ik nu natuurlijk ook weer zo gecharmeerd van ‘Trans-Millenia Music’ van Pauline Anna Strom, een blinde vrouw die in de jaren 1980 cassette na cassette maakte met synthexploraties, waarmee ze uiting gaf aan haar grote klankkleurgevoeligheid en haar innerlijke wereld openbaarde aan de buitenwereld.
Tenminste, dat was het romantische idee dat ik er zelf bij formuleerde, natuurlijk. Maar weet je wat, Moses? Misschien is het wel allemaal gelul. Jouw plaat is natuurlijk gewoon een volkomen gestileerd sprookje, waarmee je jouw verlangen naar werkelijke liefde probeert te ontvluchten met een opgezwollen theorie en muziek om in weg te vluchten. Muziek werd voor mij uiteindelijk ook een excuus om niet met mensen te hoeven praten, een instrument om mij superieur te voelen ten opzichte van werelden waar ik eigenlijk doodsbang voor ben.
Deze column begon als een manier om te praten over die intieme werking van muziek, maar luisterend naar ‘Aromanticism’ realiseer ik me ineens hoe de benadering van muziek als ‘lief dagboek’ uiteindelijk een claustrofobische, doodlopende weg wordt. En dan luister ik naar een plaat als ‘The Subversive Nature of Kindness’ van Thor & Friends (ex-Swans-drummer Thor Harris die zich uitleeft op marimba en vibrafoon en met een hele rits gasten Steve Reich-achtige composities bij elkaar improviseert) en dan hoor ik muziek die misschien een beetje kitscherig en overbodig is, maar waaruit zoveel gemeenschapszin spreekt en zoveel vreugde in het samen muziek maken, dat ik me begin af te vragen of het uiten van je intiemste gevoelens daarmee vergeleken eigenlijk wel zo productief en zo nodig is. Betekent dat dat ik nu eindelijk volwassen word? Of heeft het systeem mij nu definitief in slaap gesust? Wat denk jij ervan, Moses?

Dit artikel verscheen eerder in GC #143.

Discografie