Tijdens Impakt zijn er in Utrecht op meerdere locaties exposities te bezoeken. Onder andere de Academiegalerie en het CBKU zijn gevuld met geluidinstallaties, videokunst, foto’s en videogames. Het thema van Impakt is dit jaar ‘No More Westerns’ en dat is goed terug te zien in beide tentoonstellingen. Daarnaast zijn er tussen beide locaties nog meer overeenkomsten te vinden. De dichotomie tussen Oost en West wordt aan de kaak gesteld, er wordt een speculatieve blik in de toekomst geworpen, hiërarchische verhoudingen worden verdraaid, en er worden geen westerns vertoond.
CBKU
In het CBKU is de tentoonstelling ‘The Impossible Black Tulip of Cartography’ te zien. De titel verwijst naar een kaart van de cartograaf Matteo Ricci en stelt vragen over de onmogelijkheden en struikelblokken die zich voordoen bij het in kaart brengen van de wereld en haar toekomst. Een geslaagde reflectie op dit thema is de fotoreeks ‘The Dubious Birth of Geography’ van Mehreen Murtaza. Bij een eerste blik lijkt het om een verzameling oude, begin twintigste-eeuwse foto’s te gaan. Maar als je beter kijkt wordt duidelijk dat de ouderwetse afbeeldingen zijn bewerkt. Denkbeeldige, vaak zwevende, objecten zijn in de voorstelling ingevoegd. In haar fantasmagorische foto’s lopen werkelijkheid en fictie door elkaar waardoor Murtaza vragen stelt over hoe wij ons tot onze geschiedenis verhouden.
Michael MacGarry reflecteert in zijn werk juist op de toekomst. Zijn driedelige ‘100 Suns’ toont de Afrikaanse steden Lagos, Luanda en Malabo in respectievelijk de jaren 2027, 2019, 2023. Zijn futuristische beeld van de stad toont een mogelijke toekomst van een alsmaar uitdijende wereld waarin wereldordes verschuiven.
In het werk ‘Virtual Jihadi’ van Waffa Bilal kan je gerust het vermaak opzoeken van een videogame. Gebaseerd op de grote markt voor first-person shooters presenteert Bilal een subversieve versie van de videogame ‘Quest for Sadam’. In plaats van de positie van een Amerikaans militair – en de stereotypering van de Arabische cultuur – speel je in het spel de Arabische kant van het verhaal. Bilal hackte het origineel en vertelt doormiddel van zijn versie een alternatief narratief dan de ‘Quest for Sadam’.
Academiegalerie
In de Academiegalerie is de tentoonstelling ‘HKU <3 NMW’ van studenten van de kunstacademie Utrecht te zien. Een eerste tafel is opgesteld met boeken, gebroken muziekinstrumenten en vreemde objecten. Tim Hollander toont in ‘Three Decades of Re-written History’ een museumopstelling uit 2050. Te zien is een zeer fascinerende alternatieve muziekgeschiedenis waarbij iets normaals als een blokfluit opeens de status van een prehistorisch object verwerft. Wat betekenen zulke alledaagse instrumenten over een kleine halve eeuw? Zijn ze dan nog zo normaal of juist volledig buiten gebruik geraakt?
De knetterende installatie ‘Control’ van Jochem van Grieken trekt vervolgens de aandacht. Uit een grote rechthoekige doos komt gekraak. Aan de zijkant is een gat gemaakt waarin je naar beneden kan kijken en de oorzaak van het geluid ziet. Een klein robotje op wielen met een speaker reageert op de kleuren van een aantal geprojecteerde en bewegende vlaggen. Afhankelijk van de kleur van de vlag verandert de intensiteit van het geluid. Bij het rood van de Chinese vlag begint het wagentje opeens te rijden en heftig te sputteren. Als de witte strepen van de Amerikaanse vlag over het wagentje stralen begint het te haperen en stopt het met rijden. Verhoudingen tussen verschillende wereldmachten worden op deze manier visueel en auditief gepresenteerd.
De relatie tussen Oost en West staat ook centraal in de installatie van Elise ’t Hart & Nils Davidse. Twee schermen tegenover elkaar tonen enerzijds een klankschaal en anderzijds een Moog synthesizer. Onder de schermen staan twee speakers die het geluid van de klankschaal laten horen. Ondanks dat de beschrijving aangeeft dat de Moog het geluid namaakt heb je het gevoel dat de klankschaal bijdraagt aan de klank. Hierdoor oscilleert de klank de tussen Oost en West en reflecteert op het algehele thema van Impakt.
De tentoonstelling van de studenten is minstens zo spraakmakend als de tentoonstelling van de gevestigde kunstenaars. Hiermee passen de exposities bij het doorbreken van het beeld van het Westen als heersende orde waar Impakt op uit is. Niet alleen de gevestigde kunstenaars, maar ook de nieuwe garde maakt het verschil.
Gezien:Exposities Academiegalerie & CBKU, op Impakt festival in Utrecht, 25 oktober 2012.
Meer info: www.impakt.nl