Wat geen naam heeft, ontsnapt ons. We hebben titels en termen nodig om iets te kunnen vastgrijpen. Sanne Huysmans probeert woorden te plakken op muziek die overal tussen sijpelt.

Je kunt het zo gek niet bedenken of er is een naam voor, muzikale gehuchten als Viking Metal, Nerdcore en Bubble Trance. Het is ons spel, van journalisten en recensenten, om een vinnig label te plakken op wat we horen. Maar er is een veld dat ons – of toch tenminste mij – ontsnapt. De tussenruimte, als je wil.
Zoals ik dit naamloze domein ken, komt het vaak uit jazz voort, al is het tegengesteld aan alle primaire associaties die je hebt bij het woord ‘jazz’. Het is evenveel geïmproviseerde muziek als dat het composities zijn. Het zijn even vaak liedjes als klassieke stukken. Het is dikwijls akoestisch (met hulpstukken), maar soms ook behoorlijk elektronisch.

Untitled

Zo spoelde de nieuwe van Carate Urio Orchestra aan, bij uitstek een groep die de muren tussen stijlen moeiteloos opheft. Hun recent uitgekomen album ‘Lover’ vertrekt bij ‘Preacher’, een moeras met aardkleurige klanken, en eindigt met het geduldige ‘Fremdenzimmer’, waar de priesterlijke muziek de ongelikte tekst van Joachim Badenhorst omhult. Dat ene breekbare liedje van drummer Sean Carpio fladdert al door mijn hoofd sinds ik het een jaar geleden voor het eerst hoorde. Dankzij ‘Lover’ zit het nu in een kooitje en kan ik er altijd bij.
Minder expliciet in zijn verscheidenheid, maar evenzeer tussenin, is het debuut van Per Oddvar Johansen dat eind maart verwacht wordt, maar ondertussen al online te beluisteren is. De Noorse drummer speelt zelf drums, violen, vibrafoon, gitaren, percussie en elektronica op ‘Let’s Dance’. Stukken als ‘No. 7’ en ‘Panorama’ hebben een meer uitgesproken jazzachtergrond, maar voor de rest meandert dit album breed door de muzikale vlakte.
Johansen speelde vaak met die andere Noor die prachtige projecten aan elkaar rijgt: Christian Wallumrød. Al van 2015, maar daarom ruikt het niet minder fris: ‘Brutter’ en ‘Untitled Arpeggios And Pulses’, allebei uitgebracht op het Hubro-label. Het eerste is het elektronische duo dat hij samen met broer Fredrik vormt. ‘Brutter’ staat voor een nevenschikking van ritmes en pulsen, stevige stapels van geïmproviseerde elektronische muziek. Op het einde van het jaar verscheen ‘Untitled Arpeggios And Pulses’, een stuk dat vijftig minuten duurt en dat hij schreef voor het Trondheim Jazz Orchestra.
Ook dicht bij huis wordt het tussengebied betrokken. Book of Air bracht met ‘Fieldtone’ een pareltje met textuurrijke, trage, open stukken, en ook ‘Felt Like Old Folk’ van Linus+Økland/Van Heertum is een aanwinst; het gedijt in het trefpunt van folk, lied, improvisatie en jazz.

Nachtelijke sluimer

Maar het tussengebied kan ook langs andere kanten worden binnengegaan. Thus Owls heeft een nieuwe ep, ‘Black Matter’. Het Canadees-Zweedse echtpaar Simon en Erika Angell heeft zich bekwaamd in sterke popnummers die – zeker live – aangelengd worden met effecten, uitweidingen en spelplezier.
Bij gebrek aan houvast en ijkpunten moet de luisteraar zelf manieren vinden om het tussengebied te betreden. Paul Bley stierf bij de inzet van het jaar, op 3 januari. ’s Avonds luisterde ik, voor het eerst, naar The Paul Bley Quartet, naar het – uiteraard – naamloze album uit 1987. Ik sukkelde half in slaap en net voor het laatste nummer schrok ik wakker. De manier waarop ik ‘Triste’ ervoer, voelde ik nooit eerder. Het was alsof de nachtelijke sluimer mijn analytische gedachten verdoofde. De muziek leek wel intraveneus te worden toegediend, mijn analytische denken werd overgeslagen en iets trof me rechtstreeks in het onbewuste. Ik besloot dat het alvast één manier was om het ontbreken van taal teniet te doen.
Ik ben geen stap dichter bij hoe ik dit tussengebied zou noemen, sterker nog, ik geef mijn zoektocht naar een gepast etiket op.
Het is bovenal muziek.

Dit artikel verscheen eerder in GC #132.

Discografie