Op ‘Push’ spelen samples, beats en geluiden van dub, punk, noise en traditionele en klassieke Iraanse genres op onverwachte manieren met elkaar samen. Meegesleurd in de donkere onderstroom van de door David Lynch geïnspireerde sonische filter waarmee Maral haar album vormgeeft, heeft ‘Push’ slecht één richting: vooruit!
‘Zal ik weer een gelukkig ongeluk krijgen?’
Op het nieuwste Maral-album lijkt het alsof er telkens bijna vanuit het niets samples opdoemen en wegsterven. Of het nou de stem van Lee ‘‘Scratch’’ Perry is op ‘Protect U’, fragiele setarlijnen of vocale snippers uit Iraanse klassieke muziek, het lijken min of meer toevallige, ernstig vervormde, sonische passanten. Dat is ook een gevoel dat de Iraans-Amerikaanse dj en producer Maral probeert op te wekken: ‘Het proberen na te jagen van geluiden alsof ik aan het lopen ben.’ Omdat je het gevoel krijgt dat je door een nummer heen loopt, herhalen de nummers zich niet. ‘Ze zijn lineair en gaan alleen maar vooruit,’ legt Maral uit. In aanloop naar het Rewire-festival spreken we met haar over geluidsexperimenten, ruis, toeval en intuïtie.
Vondst
Onvoorziene gebeurtenissen en intuïtie spelen een belangrijke rol in de werkwijze van Maral en in de stappen die ze de afgelopen jaren heeft gezet. Het is aanvankelijk nooit haar doel geweest om artiest te worden: ‘Ik hield van dj’en en daar heb ik me op gefocust, maar ik had nooit verwacht dat veel mensen zich zouden interesseren voor de muziek die ik wilde maken. Ik dacht: ik doe dit gewoon voor mezelf en voor mijn vrienden. Ik wilde simpelweg de manier waarop ik geluid ervaar delen – mijn geluidsexperimenten.’
Elektronische dansritmes bleken een goed vehikel voor die experimenten. Maral begon tijdens livesets steeds avontuurlijker geluiden boven de moombahton of reggaetonbeats te leggen: samples met noise, natuurgeluiden en stevig vervormde samples. Ze zag dat mensen bleven dansen zolang er maar een duidelijke beat in de muziek zat. Maral zag hier ook een kans voor de Iraanse muziek die ze graag wilde delen en begon Iraanse nummers toe te voegen. Voor deze samples putte ze uit het repertoire van de populaire zangeres Hayedeh. Eerder werk bouwde ze om samples van de cd ‘Voices From The Land Of Iran’. Voor ‘Push’ was de gelukkige vondst in een Iraanse cd-winkel in Los Angeles een belangrijke impuls: de verzamelaar ‘A Century Of Avaz’.
Ongelukken
Ook thuis hanteert Maral een experimentele werkwijze met een grote rol voor toeval en gelukkige ongelukken. Ze ‘rommelt wat aan’ met samples in Ableton. Zonder vooropgezet plan probeert ze met haar samples uit wat wel en niet werkt: ze knipt lukraak, schuift en voegt al klikkend kick- en snaredrums toe tot alles met elkaar begint te communiceren. Deze werkwijze resoneert met haar ideeën over geluid en haar muziek: ‘Mijn idee van muziek maken is dat je niet enorm technisch geschoold hoeft te zijn. Het gaat om de pure interactie met geluid. Deze nummers wilde ik voor anderen maken omdat ik soms een passage van vijf seconden hoorde die ik fantastisch vond, waar een geheime emotie in besloten leek te liggen. Toen ik samples begon te combineren, wilde ik anderen laten zien dat als samples met elkaar communiceren, ze iets nieuws kunnen creëren.’
Al die verschillende samples van uiteenlopende genres en geluiden zijn met elkaar verbonden door ruis en vervorming. Het lijkt daardoor alsof ze vanachter een scherm klinken, of vanonder een donkere stroom. Volgens Maral is hierbij sprake van parallellen met het werk van David Lynch: ‘Ik probeer zeker een laag te creëren waarin je zelf moet uitvinden wat je erin hoort. Zelf hoor ik korte melodieën in de vervorming, maar ik ben altijd geïnteresseerd in hoe iemand anders dat geluid zou interpreteren. Omdat het bij de luisteraar nieuwsgierigheid opwekt, houd ik ervan om het mysterieus te houden. Dat is volgens mij ook wat David Lynch probeert te doen: nieuwsgierigheid opwekken.’
Tegenstelling
Ook Los Angeles, zowel haar woonplaats als die van David Lynch, speelt volgens Maral een grote rol voor de dubbele laag in de muziek. ‘Tijdens wandelingen over straat begon ik de ambiguïteit van de stad te voelen, waarvan de voelbare tegenstelling van goed en kwaad me sterk heeft beïnvloed.’
Het donkere en het kwade op ‘Push’ is voor een deel ook een weerspiegeling van Marals eigen wereldbeeld. Ze beschrijft zichzelf als een optimistische pessimist. ‘Ik ben tot op zekere hoogte een negatief persoon omdat ik de wereld wil zien voor wat hij is.’ Die was tijdens de productie van ‘Push’ niet fraai. Veel van de nummers zijn gemaakt terwijl de gevoelstemperatuur van de onderlinge betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Iran tot onder het nulpunt daalde.
Toch geeft ze in het persbericht van ‘Push’ ook een positieve boodschap. Hoe verenigt zij die met het verontrustende geluid? ‘Je kunt een positief persoon zijn, maar toch ontdaan zijn over de wereld. De muziek behelst mijn emotie van verdriet over de wereld, maar ik wil ook iets positiefs meesturen. Ook al is de muziek donker, ik hoop dat mensen er toch positieve glinsteringen in vinden.’
Treurnis
Inderdaad, tussen alle ruis klinkt er schoonheid, zoals in de euforische synthesizerbliepjes op ‘Lita’s Song’, maar vooral in de samples van melancholische, sprankelende setarlijnen en in de vocale snippers op ‘Aziz-E-Man’. Je zou deze fragmenten kunnen beluisteren als ‘elementen van volharding en schoonheid’ die volgens de hoestekst onderdeel zijn van Iraanse muziek. De originele betekenis daarvan blijft volgens Maral overeind, ook tussen de verpulverende beats. ‘De betekenis voel je denk ik toch wel. In Iraanse muziek zit een sterk gevoel van melancholie of treurnis besloten die je niet vaak tegenkomt in een clubsetting. Deze samples zijn voor mij het middel om mijn emoties te uiten. Mijn keuzes wat betreft samples, of ze nou kwaad vervormd klinken, of juist treurig Iraans… Dat zijn de twee belangrijkste bouwstenen die ik gebruik.’
Wat betreft de bouwstenen voor haar toekomstige werk wil Maral graag uitzoeken hoe het is om samen te werken met andere artiesten. Momenteel is ze samen met YATTA, die vorig jaar op Rewire zou staan, bezig met een project. Verder blijft ze leren over verschillende regionale Iraanse stijlen. ‘Maar het is niet alsof ik zeg: dit wordt mijn nieuwe geluid. Het kan ook zijn dat ik een nieuw effect vind op Ableton, of een nieuwe cd of andere muziek die ik graag wil samplen. En dat kan een Iraans genre zijn, maar ook niet-Iraanse muziek.’ De enige beperking die ze voelt, zijn haar productievaardigheden. ‘Ik ben niet echt een technisch persoon. Het graven naar muziek beperkt me niet, dat is het leukste deel. Het meest overweldigend is de vraag: hoe maak ik een nummer? Zal ik weer een gelukkig ongeluk krijgen? Daar maak ik me zorgen over.’