Special Rewire 2022 – Interview: Ziúr

Oor voor verandering

Punkartieste Ziúr ontwikkelde zich in Berlijn tot een authentieke geluidsmanipulator die, in de studio en achter de cdj's, steeds weer grenzen opzoekt en verlegt.
Ziur

Punkartieste Ziúr ontwikkelde zich in Berlijn tot een authentieke geluidsmanipulator die, in de studio en achter de cdj’s, steeds weer grenzen opzoekt en verlegt.

Al in 2018 gaf ze acte de présence op Rewire, dit jaar keert ze terug voor liefst twee optredens: als onderdeel van het duo Myxomy én in het multimediacollectief met danseres Kianí del Valle en videokunstenaar Sander Houtkruijer.

‘Ik ga me niet comfortabel ingraven in een veilige positie.’

Ziúr groeide op in een provinciestad en was als autodidact met punkmuziek bezig: als zangeres benutte ze haar veelzijdige stem, rende enthousiast het publiek in en rolde over de vloer. Ze was bang dat ze niet goed genoeg was om ook met muziekinstrumenten bij te dragen en kreeg daar ook niet de gelegenheid toe.

Toen ze jaren later dan toch drums en de gitaar oppakte, bleek dan wel dat ze misschien geen perfecte Jimi Hendrix-solo kon spelen, maar barstte wél van creatieve gitaargeluiden. Ze begon steeds meer nummers te schrijven en door bezig te zijn met geluidstechniek kwam ze uiteindelijk via het digitale audiomontagesysteem Logic in aanraking met de wereld van geluidsmanipulatie.

Toen ze verhuisde naar de culturele metropool Berlijn bloeide ze verder op als elektronica-artiest en dj. Ze merkte, als nieuwe Berlijner in een conformistische kraakscene, dat ze niet langer onderdeel wilde zijn van een punkscene waarin je steeds aan bepaalde codes moet voldoen. Ze voelde zich onbegrepen en niet gezien, maar vond uiteindelijk gelijkgestemden met wie ze in vrijheid projecten kon aangaan, onder meer met Aïsha Devi, James Ginzburg, Slikback en Elvin Brandhi.

De afgelopen coronatijd – die een vriendin van haar treffend ‘de kauwgomjaren’ noemt – bracht ze veel tijd door in haar studio en perfectioneerde ze haar eigenzinnige geluidswereld op vier albums en meerdere ep’s. Momenteel werkt ze aan wat ze haar ‘jazzalbum’ noemt, met een centrale rol voor rototoms. Exemplarisch voor haar oeuvre is haar ep ‘Now Now’ (2021), spontaan ontstaan in een tijdsbestek van 27 uur: haar stem, troostend en melodisch op het nummer ‘Bleak’, vloeit hier prachtig samen met de schokkend evoluerende, van emotie doordrongen soundscapes.

OG

Ziúrs ‘eigenzinnige, gerijpte’ punkbenadering en liefde voor geluidsmanipulatie vormen belangrijke kernen van haar werk. Wanneer ik haar vraag wat haar invloeden zijn, vindt ze het even lastig om hier een antwoord op te geven. ‘Het is in ieder geval niet die luidruchtige bouwplaats hierbuiten.’ Maar na een tijdje komt er dan overtuigend: ‘Mijn saladeschaal is zeker een van mijn invloeden. Die is me al jaren trouw. En onlangs heb ik opnames gemaakt van verpakkingstape. Het was het einde van de rol en het maakte allerlei fijne, ritmische ‘tsjwoop’-geluiden toen ik het lostrok, ook in de lage frequenties.’ Ik krijg via onze Skype-verbinding geluiden binnen van een stuk tape dat van de tafel losgetrokken wordt.

‘Deze taperol is de OG (Original Gangster)’. Het is een organisch geluid dat een geheel eigen geluidswereld vormt, een kenmerkend ingrediënt dat past bij Ziúrs verrassende manier van koken: er borrelt in haar gelaagde werk vol vervormde samples steeds weer een nieuw alchemistisch element naar boven, soms hard en explosief, dan weer meer zacht en vloeiend. Zo gaat het ook in haar werkproces. ‘Ik heb niet echt een werkroutine. Het komt in golven. Soms werk ik onwijs veel uren achter elkaar in een korte periode en moet ik mezelf daarna weer voor een paar weken vinden. Het gaat heen en weer.’ Ook haar samenwerkingen hebben een dergelijke dynamiek.

Haar recente intensieve samenwerking met James Ginzburg (van Emptyset) onder de naam Myxomy, waarmee ze op Rewire hun eerste officiële gezamenlijke optreden doen – met lichtontwerp van Theresa Baumgartner – moet het hebben van wederzijdse muzikale uitdagingen. Ze kende Ginzburg al van eerdere samenwerkingen, ook via zijn in Bristol en Berlijn gevestigde label Subtext. Afgelopen jaar maakten ze op hun debuutplaat ‘Myxomy’ een vermenging van pop en experimentele elektronica door steeds op elkaars werk voort te borduren.

Ginzburg bracht Ziúr ook in contact met het jonge Vietnamese multimediacollectief Rắn Cạp Đuôi Collective. Als co-producer werkte ze mee aan de plaat ‘Ngủ Ngày Ngay Ngày Tận Thế’ (2021), daarmee de wereld meteen ook een inkijkje gevend in de experimentele scene in Ho Chi Minhstad.

Gewichtsloos

De afgelopen tijd zat Ziúr zodoende noodgedwongen veel in de studio, alhoewel er hier en daar lichtpuntjes waren wanneer de coronaregels even verlicht werden: het podiumbeest in haar kreeg daardoor weer een uitlaatklep. ‘Ik maak mijn muziek niet voor mensen, maar ik reik hen wel een mogelijkheid aan om wat ik doe te begrijpen en ervan te genieten. Elk optreden geef ik me totaal. Er zijn momenten waarop ik mezelf verlies in de muziek en in verbinding sta met het publiek: de cirkel is dan rond. Op dat soort momenten voel ik me gewichtsloos en vrij en voel ik een enorme hoeveelheid verbondenheid.’

Haar tribale optreden in Kraftwerk Berlin met danseres Kianí del Valle en videokunstenaar Sander Houtkruijer afgelopen oktober, op het Berlijnse audiovisuele kunstfestival Atonal, was zo’n moment. ‘Dat was magisch, de energie was goed en ik zag mensen lachen – ze hoefden even geen masker te dragen. Het was een van de hoogtepunten in mijn leven.’

De samenwerking was ontstaan toen Kianí del Valle haar uitnodigde bij een dansrepetitie om te kijken of ze nog in de haast muziek voor haar kon maken bij een stuk. Ziúr werd daar voor het eerst in haar leven geraakt door dans en had meteen een goede klik met Del Valle.
Toen Ziúr de opdracht uiteindelijk toch niet kreeg, besloten de twee om toch samen in alle rust aan een nieuw project te werken. Ze smeedden een diepere emotionele band met elkaar om in alle vrijheid kunst te maken, te voelen in plaats van te denken.

Sander Houtkruijer kende Ziúr al een tijdje. De basis van hun huidige samenwerking dateert van tien jaar geleden toen ze elkaar op straat tegenkwamen en het plan opvatten om samen een video te maken. Nu is er dus uiteindelijk de video voor bij het optreden en is Houtkruijer bezig met nieuwe muziekvideo’s, waarbij hij net als de anderen een obsessief oog voor detail toont. Voor hun optreden op Rewire zullen de drie kunstenaars voortbouwen op het Atonal-optreden.

Vierkwartsmaat

In haar dj-sets rijgt Ziúr weergaloos en met veel risico meerdere geluidsstromen aaneen. De Beat-Sync-functie maakt het bijvoorbeeld mogelijk om het tempo en de toonhoogte van tot vier cdj-spelers met elkaar te synchroniseren. Ze maakt hier graag gebruik van omdat het haar de mogelijkheid geeft om meer op andere dingen in de muziek te letten. ‘Wat ik meer problematisch vind, en waar bijna niemand het over heeft, is de quantize-knop, want die dwingt je te werken in een vierkwartsmaat. Dat vind ik beperkend, want ik wil ritmisch meer mogelijkheden hebben.’

Ook hekelt ze de giftige sfeer die soms kan ontstaan in discussies over wat een goede dj is en de focus op hoe je de technologie zou moeten gebruiken. ‘Mensen bedenken allerlei regels over hoe je je leven moet leiden, of over hoe je moet deejayen. Ze doen dit om macht uit de oefenen over anderen, zodat er een dynamiek ontstaat waarin zij weten hoe je moet deejayen en jij niet. Hierdoor sluit je andere perspectieven uit, terwijl die juist ook waardevol zijn.

Er zijn waarschijnlijk veel mensen die tienduizenden euro’s aan apparatuur hebben en neerbuigend doen over een kind met een geripte versie van Ableton dat niet weet hoe je de voorinstellingen gebruikt, maar wél de meest zieke nummers maakt. Vergelijk het met Daniel Johnston die met zijn simpele gitaarspel fantastische nummers wist te schrijven. Ze houden zich net als die ‘Make America Great Again’-petdragers vast aan hun machtspositie en zijn bang voor verandering, die natuurlijk onvermijdelijk is.’

Diversiteit

De drang om verandering te forceren hoor je terug in Ziúrs muziek, die je in een wilde maalstroom van de ene in de andere emotie stort. ‘Ik vind het belangrijk om niet stil te staan en steeds weer nieuwe grenzen op te zoeken. Ik wil verrast worden, de confrontatie met nieuwe dingen aangaan. Als ik steeds weer hetzelfde hoor slaat de verveling toe. Ik wil naar nieuwe dingen luisteren en ga er ook actief naar op zoek. Ik ga me niet comfortabel ingraven in een veilige positie. Zo luisterde ik bijvoorbeeld onlangs naar het nieuwe album van The Weeknd. Die plaat is slim en vlekkeloos geproduceerd en krijgt vijfsterrenrecensies, maar mist naar mijn mening een emotionele basis die je kan meevoeren.’

In de huidige hitparades is het inderdaad zoeken met een lantaarntje naar authentieke musici die proberen op een eigenzinnige manier de tijdsgeest te vatten. ‘Mensen willen als artiest tegenwoordig vooral beroemd worden, in plaats van kunst te maken voor de kunst of om iets uit zichzelf te halen. Dat vind ik een gevaarlijke en trieste ontwikkeling. Maar ik begrijp wel dat mensen ergens bij willen horen en niet gepest willen worden omdat ze voor hun eigen mening en ideeën opkomen.’

Hierop aansluitend gaat Ziúr in op hoe er momenteel in de cultuur wordt getracht om inclusief te zijn, om er voor te zorgen dat meer diverse meningen en mensen uit verschillende gemeenschappen gehoord worden. ‘Diversiteit is bijvoorbeeld momenteel een modewoord. Ineens zijn er heel veel mensen die diversiteit belangrijk vinden, maar ze weten niet echt waarom ze er iets mee moeten. Ze realiseren zich niet echt hoe mooi het is om verschillende meningen en achtergronden van mensen rond de tafel samen te brengen en zo van elkaars verschillen te leren.’ In Ziúrs werk valt het resultaat van deze hybridisering en kruisbestuiving op het interpersoonlijke en emotionele vlak terug te horen en dat zorgt er hopelijk ook voor dat meer mensen oor voor verandering krijgen.

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!