Radiohead – A Hype Shaped Pool

Hebben muziekjournalisten eigenlijk nog wel iets te zeggen in een mediastorm zoals die waar 'A Moon Shaped Pool' van Radiohead recentelijk mee gepaard ging? Zeker weten doen we het niet, maar we lieten toch onze stem even gelden.

“Cut out the middle men” luidt nog altijd de slogan waarmee de zogenaamde revolutie in de muziekindustrie wordt toegejuicht. Op zakelijk gebied is dat inmiddels een holle frase geworden, want het beetje geld dat nog rondgaat doet dat in de handen van multinationals als Spotify, Apple en een klein kluitje major labels. Maar als het gaat om het volledig uitschakelen van de kritische pers, worden er flinke stappen gemaakt.

Blockbusterreleases als die van Radiohead en Beyoncé gaan direct naar de idolate en met flinke mediahypes kritiekloos geknede fans. Een maandje later krijgt de pers misschien een promolinkje. Democratie of demagogie? De tijd zal het uitwijzen. Feit is dat toen die digitale Radiohead-promo inderdaad ruim een maand na de online release binnen kwam op de Gonzo-burelen, dit leidde tot flinke discussie. Niet over de muziek zelf – lees de recensie van René van Peer (zie onderaan) – maar over de zin en onzin van muziekjournalistiek tegenover een mediahype die zo groot en allesverpletterend is. Hier een samenvatting van de discussie.

flickr.com/photos/oktobr
flickr.com/photos/oktobr

Tjeerd van Erve
“Weet je wat het grote probleem is? De media hype. Of het nu een hype gecreëerd door label, boeker of band is, ik raak de interesse kwijt zodra de release van je plaat of de aankondiging van je show gebaseerd is op een goed of zelfs innovatief gebruik van media en sociale media. Het wekt bij mij de indruk dat het om het spektakel van de release gaat, en niet de muziek. “Hello” kreunde Adele en hele volksstammen kraamden mijn timeline vol. Radiohead delete de inhoud van haar webpagina en twitter explodeerde.

Zelf word ik dan cynisch; moet het spektakel soms iets verbergen? Doet de promotor zo moeilijk om hooggespannen verwachtingen te creëren en iedereen hard te laten roepen dat ze er wild van worden, zodat zij bij release niet anders meer kunnen dan enthousiast roepen dat het inderdaad briljant was? Dit terwijl het enige briljante de wijze van aankondiging was. De dag dat Radiohead haar twitterprofielfoto veranderde kwamen er ook platen uit van bands die nog geen ‘Creep’ hadden geschreven en nu ook zeker de aandacht niet zouden krijgen, want alle media hadden het over de spanning of er nu wel of niet een nieuwe Radiohead zou komen. En ik ben nu net over de helft van de eerste keer, hoor Radiohead maar word niet weggeblazen.”

Theo Ploeg
“Wat een ongelooflijk gelul, Tjeerd.”

Tjeerd
“Het is geen gelul, het is ongefundeerd emotioneel gewauwel dat ik helaas wel zo ervaar. Zegt niets over grote groepen, maar over mijn reactie op dat gedoe, Theo.”

Theo
“Sorry voor mijn felle reactie, maar ik word de laatste tijd zo moe van al die berichten over media-aandacht en de impact daarvan. We zijn verdomme de media, wij bepalen welke cultuur aandacht krijgt en niet.”

Benjamin
“Blijft boeiend om te zien hoe de beïnvloeding van media en massa precies gaat; volgens mij is dat inderdaad helemaal geen kwestie van ‘de media’ die beslissen wat ‘de massa’ als passieve lege huls opgedrongen moet worden, maar zijn beide afhankelijk van elkaar en in feite hetzelfde. En ook lijkt het erop dat de onverwachte releases van grote sterren als Radiohead en Beyonce juist de journalistiek buitenspel hebben gezet en ik weet niet of dat misschien niet ergens ook goed is.”

Theo
“Ik vind het helemaal niet zo erg dat de muziekwereld is veranderd en dat ‘grote’ releases op deze manier worden gepitcht. Daar is wat mij betreft te weinig aandacht voor in kringen van muziekliefhebbers zoals we die bij Gonzo zien. De Tjeerd-reactie is exemplarisch in mijn socialmediatijdlijnen: een release die groots wordt geïntroduceerd kan meteen op geen enkele sympathie meer rekenen.”

Tjeerd
“Het gaat mij ook niet om sympathie, maar werkelijk puur op interesse. Uiteindelijk ga ook ik de plaat luisteren, maar dat kan best een half jaar na dato zijn. En dan luister ik enkel de muziek.”

Benjamin
“Maar wat is dan eigenlijk het verschil tussen een socialmediacampagne en de marketingcampagnes van vroeger? Tuurlijk, Radiohead was (en is) overal met deze plaat, maar twintig jaar geleden zag je overal advertenties en recensies van OK Computer. Doet het er überhaupt toe hoe een band zijn marketing doet? Het zijn rare tijden en iedere band moet zijn best doen om nog een beetje aandacht te krijgen. Laat ze lekker. En is het dan niet de taak van de journalist om daar doorheen te prikken en muziek te beoordelen op de inhoud? En wat betekent het dat jij dat niet meer zegt te kunnen, Tjeerd?”

Tjeerd
“Ik zeg niet dat niet meer te kunnen, maar geef aan dat ik er de interesse door kwijt raak. De muziek zie ik los van marketing, maar merk dat ik door de marketing er juist voor kies de muziek pas later te gaan luisteren, of zelfs helemaal niet. Toen King Of Limbs uitkwam werkte ik nog bij NU.nl, en daar werd dus op snelheid gereageerd. Toen heb ik in een dag tijd de plaat meerdere keren van voor naar achter geluisterd en 24 uur na aanschaf van de wav-bestanden mijn recensie afgeleverd. Dat voelde op korte termijn erg bevredigend, want goh, goh, goh, wat waren we lekker snel. Maar achteraf had ik daar een minder tevreden gevoel bij, omdat ik de indruk kreeg en nu nog steeds heb, dat er juist bewust wordt ingespeeld op de snelle korte recensie die uiteindelijk niet meer dan een media-na-praatje wordt en de gefundeerde kritiek lijkt te verdwijnen of zelfs niet moet worden gegeven.

Een recensie van Kyteman in een van de Nederlandse kranten, waarvan de recensent openlijk toegeeft hem maar net een keer te hebben gehoord? En dat is mijn inziens ook het verschil met de blockbusters van vroeger. Twintig jaar terug werd ook voor de grote releases de journalist/recensent benaderd om ‘onafhankelijk’ en ‘in rust’ een eigen beeld te vormen van de plaat, althans dat is mijn geromantiseerde beeld. Nu lijken de ‘verrassings-sociale-media-releases’ juist bewust gecreëerd om de journalist/muziek/cultuurcriticus buitenspel te zetten. En die “onderbouwde” mening valt dan vervolgens weg tegen het enthousiasme van de massa.

Zelf was ik afgelopen zaterdag op Best Kept Secret en zag daar Dinosaur Jr. een redelijke show neerzetten, vooral omdat J. Mascis ziekig was. Toch jubelde ik op facebook en andere snelle reactiefora dat Dinosaur Jr. te gek was. Niet omdat het briljant was, maar omdat het Dinosaur Jr. was en de hitjes en de sterkste nieuwe nummers passeerde. En dat gebeurt in duizendvoud wanneer er plots een nieuwe Radiohead is, niet perse omdat hij goed is, maar omdat het Radiohead is.”

Benjamin
“René, jij schreef uiteindelijk een recensie voor Gonzo. Wat vond jij ervan, en welke rol speelde de marketingcampagne voor jou?”

René van Peer
“Radiohead is een band die ik volg sinds Kid A. Ik vind niet alles wat ze sindsdien gedaan hebben even sterk. The King of Limbs kon me niet zo boeien, was mij te afstandelijk door de prominente rol van elektronica. Dat gold overigens ook voor Thom Yorkes solo-album Tomorrow’s Modern Boxes. Wat mij betreft is A Moon Shaped Pool een terugkeer naar meer emotioneel geladen werk, al moet ik erbij zeggen dat ik wel heimwee heb naar opstandige nummers als ‘Electioneering’. Dit nieuwe album is consistent in zijn sfeer, des te opvallender aangezien de nummers uit heel verschillende tijden stammen.

Daarbij val ik wel voor de mooi uitgewerkte arrangementen van Jonny Greenwood voor strijkers, stemmen en andere instrumenten. Ik heb geen probleem met de melancholie waar de plaat van doortrokken is. En het album bevat een paar schitterende uitschieters, zoals ‘Ful Stop’. Al hadden dat er, wat mij betreft, meer mogen zijn. Ik laat me niet leiden door publiciteitscampagnes, ik volg liever mijn eigen antennes en smaak. Je zou ook bezwaar hebben kunnen maken tegen de media-aandacht rond de laatste plaat van Bowie en zijn overlijden. Maakt het uit voor de kwaliteit van de plaat, van de muziek? Op zich niet. Ik heb die meldingen over de social media van Radiohead die plotseling leeggeveegd waren met enig plezier gevolgd. Verder zegt zo’n campagne me niet veel. Wat telt is de muziek.”

René van Peer
“Wat ik maar wil zeggen is dat wij, als schrijvers over muziek, eerst en vooral over muziek moeten schrijven. Mediacampagnes zijn ruis die we uit onze oren dienen te filteren. Ook als Radiohead een minder in het oog springende campagne had ingezet, zouden we over de muziek geschreven hebben. Campagnes zijn goed voor roddel, maar zeggen niets over de kwaliteit van een album. Achter een briljante pr kan een abominabel slecht en gemakzuchtig album schuilgaan.

En als het gaat om aantallen keren dat je een album beluistert, alvorens erover te schrijven, luisteren jullie altijd minstens drie of vier keer naar de muziek voor je begint te tikken? Ik niet. A Moon Shaped Pool had ik overigens al ettelijke keren gehoord voor ik de recensie schreef (en ik was naar een van de concerten in Amsterdam geweest). Ik sta nog steeds achter de woorden die ik geschreven heb, maar het kan goed zijn dat ik over een paar maanden anders tegen het album aankijk, dan ik nu doe, of dan ik deed toen ik de nummers voor het eerst hoorde. Een recensie is en blijft een momentopname. Er zijn albums die ik twintig jaar geleden fantastisch vond, maar nu niet meer kan horen.”

We horen graag de mening van onze lezers! Wat vinden jullie?
Hechten jullie nog waarde aan onze mening over A Moon Shaped Pool of hadden jullie liever dat we ons richten op onderbelichte releases?
Drukten jullie urenlang op de refresh-knop op Radioheads website de dag voor de release of zijn jullie wars van socialmediahypes?
Is er een toekomst voor onafhankelijke muziekjournalistiek en waar zou die moeten liggen?
Reageer!


 

Recensie René Van Peer

moonshapedpool blog 580

Een nieuw album van Radiohead is een gebeurtenis. Een van de meest vernieuwende bands van de laatste decennia, die in drie opeenvolgende albums met hun experimenteerdrift gigantische stappen zette. De band trekt de aandacht met campagnes rond nieuwe albums. In het geval van ‘A Moon Shaped Pool’ zetten ze al hun digitale kanalen op nul, vlak voor de verschijningsdatum, en een paar weken voor de start van een tournee die in Amsterdam begon. Dit nieuwe album is gemaakt door een gerijpte, gelouterde band. Niet het rondklungelen met elektronische glitches en loops van ‘Pulk/Pull Revolving Doors’, de opstandige uitbarstingen van ‘Electioneering’, de uitgelaten improviserende blazers van ‘The National Anthem’. Maar evenmin de afstandelijke elektropop van ‘The King Of Limbs’.

Soms hoor je elementen van eerder werk. Het gedempte pianowerk van ‘Daydreaming’ herinnert aan Thom Yorkes solo-album ‘The Eraser’. Het album ademt rust en openheid, maar onder deze schijnbare kalmte schuilt een nieuwe gevoeligheid. Die komt tot uitdrukking in geladen, zorgvuldig vormgegeven klanklagen, zoals in ‘Ful Stop’. Een drum die onder een deken lijkt te liggen, een grommende bas die ritmisch heen en weer gaat tussen twee tonen, een hoge vervormde riff op een gitaar die naar voren en naar achteren schuift, verdubbelt. Een ruisend keyboard haalt de drums helder en scherp tevoorschijn, waarna Yorke een aarzelende, treurende melodie inzet. Halverwege het nummer worden de vervreemdende effecten opzij gezet en klinkt Radiohead als een rockband, zij het enigszins omfloerst.

Je kunt moeite hebben met de hype rond de band. Ze maken geen immense sprongen meer. Je mag Yorkes stem verafschuwen. Maar dit album bevat schitterende, warmbloedige nummers, met Colin Greenwoods basgitaar opvallend genoeg in een sturende rol. Die rol bleek hij ook te hebben in de concerten, waarin Radiohead de nummers met een ongekend vuur speelde, en ze zo in weer een heel ander jasje stak.


 

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!