Het werk en leven van muzikante annex activiste Aïsha Devi zijn nauw met elkaar verbonden: ze heeft de afgelopen jaren zowel persoonlijk als maatschappelijk een metamorfose doorgemaakt en een heldere visie ontwikkeld die zich steeds verder uitkristalliseert. Het album ‘Of Matter and Spirit’ is haar meest recente wapenfeit.

Aïsha Devi (Foto: Emile Barret)

Tijdens optredens onder haar voormalige artiestennaam Kate Wax voelde Aïsha Devi dat er in de elektronische dansmuziek behoefte is aan de revitalisatie van het gemeenschapsgevoel. Individuele dj’s en producers worden volgens Devi tegenwoordig te vaak als sterren behandeld en brengen het publiek onder massahypnose terwijl een optreden een transcendentale ervaring zou moeten zijn. Met een nieuwe tour, videoclips en kunstgame rond haar album ‘Of Matter and Spirit’ (2015), en haar eigen label Danse Noire, geeft Devi verdere voedingsbodem voor tegengeluiden van nerdachtige paria’s in de samenleving. De alternatieve dansscene zou zich meer collectief kunnen manifesteren met sjamanistische rituelen: zintuiglijke performances waarbij West en Oost elkaar ontmoeten.
Al rokend geeft Devi vanuit haar thuisstudio een Skype-interview, terwijl haar katten af en toe over het toetsenbord paraderen in een poging om even wat van haar onverdeelde aandacht te krijgen.

Sociologie

Je bent ooit begonnen als grafisch ontwerper.
Aïsha Devi: “Ja, ik studeerde nieuwe media aan de kunstacademie in Lausanne met als specialisatie grafisch ontwerp. Daarna werkte ik een jaar als grafisch ontwerper, maar ik was niet echt geïnteresseerd om mee te gaan in de grote officiële structuren in Zwitserland. Bovendien is het moeilijk om door te breken binnen de Zwitserse postmoderne traditie. Dus ben ik gestopt met grafisch ontwerp en begonnen met het maken van elektronische dansmuziek onder de naam Kate Wax.”
Hoe heb je je weg gevonden in de muziek?
AD: “Ik benader muziek hetzelfde als grafisch ontwerp: je moet je omgeving observeren en een sociologisch perspectief hanteren. En ik had al een achtergrond als klassiek getrainde sopraanzangeres in een koor. Ik voel me vrij als muzikant: niemand vertelde me wat wel en niet kan. Naarmate ik meer over muziek te weten kwam, over toonladders, monnikenzang, Arabische zang, Indiase zang en oergezang, nam ik verder afstand van de westerse traditie.”
Je maakte dus een beweging van West naar Oost.
AD: “Ja, de westerse muziektraditie vind ik te beperkt en teveel gericht op joods-christelijke propaganda. De kerk probeert met harmonieën subversieve trance-toestanden te voorkomen die bij de luisteraar en muzikant ontstaan bij non-diatonische toonladders. Ik wil juist wél dat mensen met mijn muziek een veranderde staat van bewustzijn kunnen bereiken. Indiaas musicus Ravi Shankar leerde me dat de westerse toonladders gericht zijn op ego-bevrediging: de harmonieën hebben vaak een interval van vijf of zeven en zijn altijd afgerond. Echter, de Byzantijnse of zelfs de Gregoriaanse of Keltische zang kennen vele oneindige harmonieën. Daardoor is er een mogelijkheid om een verbinding te maken met de hersenen. Ik probeer in mijn muziek ook hoge vibraties of noten te gebruiken om het hoofd te activeren en lage tonen om de buik te bereiken: vibraties zijn de essentie van alle dingen en helpen je lichaam om te genezen. Mijn motto is dat ik een genezer wil zijn. Ik wil met mijn werk een soort kosmische reis maken.”

Nepal

Je ging een tijd geleden op reis naar Nepal, onder meer om op zoek te gaan naar je verdwenen vader. Heb je hem gevonden?
AD: “Nee, ik heb hem niet kunnen vinden en ik weet niet zeker of hij nog leeft. Er heerst grote armoede in Nepal en de levensomstandigheden zijn er zwaar. Echter, doordat ik hem niet vond, opende dit bij mij ruimte om overal in de wereld te gaan zoeken. Zowel fysiek, in de zin dat je je elders bevindt, maar ook metafysisch: hoe minder ik hem vind, hoe meer ik te weten kom over mensen en voorouderlijke kennis opdoe. Dankzij hem ben ik mij meer op Azië gaan richten, ben ik de Hindoeïstische Upanishads (esoterische verhandelingen, bm) gaan lezen en Sanskriet gaan leren, ben ik met meditatie begonnen en heb ik besloten om mijn eigen naam als artiestennaam te gebruiken. Als ik hem niet kan vinden, dan heb ik daar vrede mee omdat ik er veel andere dingen voor terug heb gekregen die voor mij belangrijk zijn. Ik ben nu onderdeel van een enorme verrijkende familie in de alternatieve kunstscene.”
En het feit dat je een kind hebt gekregen, heeft dat ook te maken gehad met je transformatie als kunstenaar?
AD: “Daar heb ik nog niet eerder bij stilgestaan. Ik denk dat het inderdaad een eerste stap is geweest. Als moeder stop je met egoïstisch zijn. Mijn dochter is nu acht jaar en fantastisch. Ik heb van haar geleerd om dingen met een open hart tot me te nemen. Ik wil haar niet laten conformeren aan de maatschappij en laat haar zoveel mogelijk vrij. Ik pas mezelf aan haar aan door alles om me heen te omarmen en niet dogmatisch te zijn.”

Kim Kardashian

In het nummer ‘Kim and the Wheel of Life’ van de ep ‘Conscious Cunt’ lever je commentaar op de celebrity Kim Kardashian. Waarom?
AD: “Ik beschouw het nummer als een cynische grap waarin ik twee concepten tegenover elkaar zet: aan de ene kant is er het ultieme materialisme waarin uiterlijke verschijning en gedweep voorop staan en dat plaats ik vervolgens tegenover het ideële perspectief van de dharma (de wezenlijke natuur van iets’ of ‘de natuurlijke wetmatigheid die eraan ten grondslag ligt’, bm) en de swastika (‘gunstig’ of ‘gelukbrengend’, bm) en het leven in de kosmos. Kim zal niet gelukkig ouder kunnen worden omdat ze zo bezig is met hoe ze als plaatje overkomt op anderen. Ik vind het grappig hoe ze zichzelf tot godin bombardeert, maar tegelijkertijd zo oppervlakkig is. Dat neemt niet weg dat ze nog kan veranderen; we zijn continu aan het transformeren en kunnen allemaal spiritualiteit omarmen.”

Geestverwant

Je maakte met de Chinese kunstenaar Tianzhuo Chen een videoclip voor het nummer ‘Mazda’. Hoe is die samenwerking tot stand gekomen?
AD: “Mijn beste vriend wees mij op een expositie van Tianzhuo in het Parijse museum Palais de Tokyo. Ik was overweldigd en voelde meteen verwantschap met zijn werk; hoe hij oude religieuze symbolen ontheiligde met als doel ze aan het volk te geven in plaats van aan een of andere kerk… Ik nam contact met hem op en daar kwam de videoclip voor ‘Mazda’ uit voort.”
In de clip wordt onder meer een stuk kippenvlees uiteen gereten door een danser: hoe rijm je dit met je eigen veganisme?
AD: “Ik haatte dat beeld. In onze live-optredens in China wordt zelfs een schapenschedel gebruikt. Hij is een Tibetaanse boeddhist en ik weet dat hij zich sterk tot vegetarisme voelt aangetrokken. In China ziet men dieren puur als voedsel en bestaat het concept vegetariër niet. Alles wat Tianzhuo doet in zijn werk dient een intellectueel doel. In de video en bij performances provoceert hij zichzelf, daagt hij zichzelf uit om vegetariër te worden, hoe moeilijk dat ook is in de steeds meer op consumptie gerichte Chinese samenleving. Daarom laten we deze beelden in de video zien, om de kijker uit te dagen hierover na te denken.”
Jullie werken ook samen op het podium?
AD: “Ja, wanneer het mogelijk is om hem en twee dansers uit China te laten overkomen, doen we live-optredens samen. Tijdens het CTM-Festival in Berlijn konden we dit jaar een week lang repeteren en optreden. In onze show wordt onder meer butoh-dans verwerkt, een activistische subversieve vorm van Japanse danstheater die zich tegen de overheid richt. We willen op die manier laten zien dat, in een tijd van specialisatie van beroepen, er meer ruimte moet zijn voor inter- en multidisciplinaire kunstvormen. Op deze manier ontstaan vijf-dimensionale optredens waarin alle zintuigen worden bereikt. Het publiek wordt geactiveerd: zijn wil wordt geconfronteerd en er wordt om zijn mening gevraagd waardoor het onderdeel wordt van de show. Het live-optreden stimuleert zowel in intellectuele als fysieke zin: net als in metal word je geconfronteerd met extreme vibraties en moet je jezelf plaatsen in het beeld dat je ziet.”

Misogynie

Hoe kwam je recente samenwerking met de Egyptische toetsenist en muzikant Islam Chipsy tot stand?
AD: “Het begon allemaal met Norient, een organisatie die in het kader van het grootschalige uitwisselingsproject ‘1+1’ verschillende perspectieven samen wil brengen. De organisatie vroeg de manager van Islam Chipsy met wie hij zou willen samenwerken en hij noemde mijn naam. Zo belandden we samen in een studio in Caïro. Het was eerlijk gezegd niet makkelijk om als vrouw in een studio vol mannen onze dimensies samen te brengen. Ik voelde me als een soort zandkorrel in een goedlopende machine. Het was voor hen verontrustend dat ik er was. Er is overal misogynie in de wereld, ook in de westerse wereld en in de elektronische muziek. In Egypte hebben vrouwen het moeilijk, al is het wel aan het veranderen en ben ik er van overtuigd dat de Arabische samenleving vrouwvriendelijker gaat worden.”
Normaal gesproken werk je in je kleine, intieme thuisstudio.
AD: “Ja, ik ben normaliter een eenzame muzikante. Ik houd ervan om bij elke fase van het muzikale proces betrokken te zijn, om van de eerste tot de laatste noot mijn inbreng te kunnen injecteren. Wanneer ik elders ben, laat ik alles los en sta ik voor alles open. Islam Chipsy is iemand die houdt van jammen: als je hem een keyboard geeft, gaat hij helemaal los en gaat hij alle kanten op. Ik ben het tegenovergestelde: ik werk meer instinctief, doe kleine, weinig spectaculaire dingetjes op mijn computer. We moesten dus proberen om deze verschillende werkwijzen samen te brengen en dat was best veeleisend.”
Hoe verliep jullie samenwerking?
AD: “Ik bracht uiteindelijk veel studiowerk mee naar huis en heb daar verder gewerkt. Vele uren aan keyboardcomposities heb ik zo verwerkt en met hem gedeeld. Zo kwamen onze beide dimensies uiteindelijk samen. Ik vond het project uiteindelijk een interessante ervaring en vond Egypte en het persoonlijke contact zeker fijn. Omdat Islam geen Engels sprak, moesten we veel met ons lichaam communiceren en elkaar aanraken. Iets wat goed paste bij de muzieksessies die ook erg fysiek waren. Uiteindelijk had ik liever gewoon bij hem thuis gemusiceerd. Ik ben, denk ik, allergisch voor studio’s. Ik wil niet te maken hebben met officiële dingen of protocollen. Het gaat mij om twee muzikanten die samen plezier hebben met het maken van muziek. Muziek maken zou net zo simpel moeten zijn als ademhalen.”

1+1

Het uitwisselingsproject 1+1 richt zich op het opnemen van nieuwe muziek van opkomende artiesten uit de hele wereld, met een focus op stedelijke muziek en ook speciale aandacht voor het documenteren van het creatieve proces. 1+1 koppelde in 2015, het eerste seizoen van het project, naast Aïsha Devi en Islam Chipsy nog vier andere muzikanten, met soms ondersteuning van gastmuzikanten. De Togolese rapper Yao Bobby werd in een studio in Lomé in contact gebracht met de Fransman Edgar Sekloka: zij hebben inmiddels een ep uitgebracht met vijf swingende afrobeat- en hiphopnummers, ‘Ispasskoi?’ (Wat is er aan de hand?, bm) en een videoclip.
Verder werden Salome MC (Iran/Japan) en Shing02 (Japan/VS) in een studio in Honolulu bij elkaar gezet. Zij hebben tot nu toe de jazzhoptrack ‘Passenger’ uitgebracht met teksten in Engels, Japans en Farsi.
Door verbindingen die gelegd worden tussen de artiesten hoopt men op onverwachte producties en kruisbestuivingen tussen soms compleet verschillende muziekscenes. 1+1 is opgezet door de Zwitserse kunstinstellingen Norient en Sound Development.

Dit artikel verscheen eerder in GC #135.

Discografie

Lees meer