Waarom had de man zijn kleren aan?

‘Some Things Only Become Clear Much Later’, een theaterstuk van Davis Freeman, is ook een live seks-chat die indringende vragen stelt naar ‘overgemedialiseerde intimiteit’.

Somethings Op het toneel: een man en een vrouw, Davis Freeman en zijn partner Dani Brown, de toeschouwers in de zaal en… zo’n kleine honderd anonieme onbekenden! Verassend, hé? Hoe kan zoiets? Het antwoord is natuurlijk simpel: een computer en internet. Tijdens de hele voorstelling zijn de spelers niet alleen op het toneel, maar ook op een seks-site chat. Daar communiceren ze live met een tweede, virtueel publiek. Dit tweede live niveau wordt door de spelers voor een belangrijk deel geïmproviseerd. De toeschouwers in de zaal staan zo tegenover een extra muur: zij hebben geen invloed op de handelingen van de spelers, noch op het verloop van het stuk.

Drie-in-één

Het lukt Davis Freeman zo om op die ene avond drie voorstellingen in één te presenteren. De eerste wordt gevormd door de directe relatie tussen de spelers en het publiek. De toeschouwers zijn de voyeurs, maar hebben daarnaast ook het gevoel deel te zijn van een seks-site chat. Elke toeschouwer zal zich afvragen: ‘Hoe zou ik reageren? Wat zou ik zegen? Zou ik op de chat blijven? Of zou ik snel toch maar liever naar een andere site surfen?’ Of je nu zelf wel eens op dit soort sites rondhangt of niet, je kunt niet anders dan je dat afvragen.
De tweede voorstelling is gebaseerd op de relatie tussen de spelers en hun virtuele, anonieme publiek op de seks-site. Sommige deelnemers aan de chat hebben direct in de gaten dat het om iets als een kunstingreep gaat. Anderen hebben misschien wel een vermoeden dat er iets ‘niet klopt’, maar wat precies, dat weten ze niet: ‘WTF is going on here!?!?’ (alex666). De meeste online bezoekers hangen een paar minuten rond op de chat zonder iets te zeggen, en gaan dan weer weg. De twee toneelspelers bevinden zich op de seks-site (welke dat precies is, blijft geheim) in de categorie ‘paren’. Ze spelen een ‘peepshow’, maar het is meteen duidelijk voor site-bezoekers dat dit niet een van de gebruikelijke seksshowtjes is. Onder de reacties is er voor elk wat wils. Sommigen vinden het heel mooi, anderen komen met seksueel getinte verzoeken, maar de meesten zijn vooral heel verbaasd. In de loop van de voorstelling wordt de uitwisseling tussen de spelers en de site-bezoekers steeds interessanter.
De derde voorstelling komt voort uit de relatie tussen de spelers op het toneel en hun beelden op het scherm. Waar je als speler in de eerste plaats naar kijkt zijn niet de commentaren van de site-bezoekers, maar hoe je er zelf op dat scherm uitziet. De spelers geven een beeld van henzelf, gebaseerd op beelden die op een seks-site gebruikelijk zijn. Davis Freeman speelt een mooi spel met dit gegeven. Daarbij wordt van alle mogelijke hoeken van de camera gebruik gemaakt. Oogcontact is er echter nooit met het publiek in de zaal, maar altijd via de webcam met het scherm.

Intimiteit

Het was Freemans bedoeling om een stuk over ‘intimiteit in een overgemedialiseerde wereld’ te maken. Veel mensen kennen elkaar tegenwoordig via Facebook, en ontmoeten elkaar via Tinder, en allerlei andere dating sites. Hoe evolueren paren in die overgemedialiseerde wereld? Welke invloed heeft dit op hun seksualiteit? Is er nog wel intimiteit? Moet je op Facebook wel aan iedereen vertellen dat je ‘een relatie’ hebt? Het paar op het toneel stelt deze problematiek in het stuk aan de orde. Hun seksualiteit is op een punt beland dat ze nu, op internet, met zo’n peepshow willen experimenteren. Maar is het ergens niet verschrikkelijk triest om zich op een dergelijke manier aan een horde onbekende voyeurs bloot te geven? Want iedereen weet dat wat eenmaal op internet was, in de meeste gevallen ‘voor eeuwig’ op internet zal blijven. Dani Brown zelf heeft er schijnbaar weinig mee om zich en plein public als oversekste, naakte vrouw orgastisch aan de hele wereld te presenteren. Maar wat is dan nog intimiteit? Is ons lichaam niks intiems meer? Is elk vrouwenlichaam echt enkel nog maar een anoniem lustobject? Toch beweert het koppel dat ze weliswaar in deze overgemedialiseerde intimiteit terecht zijn gekomen, maar dan wel als (voorlopig) eindpunt van een hele lange ontwikkeling. Op een gegeven moment praat de man over zijn ‘eerste keer’. Een bezoeker van de chat reageert, en zegt dat hij zelf het nooit gedaan heeft. Freeman wordt dan heel serieus. Hij lijkt bijna droevig als hij zegt: ‘Ach, ga toch uit de chat, kind, ga eens met echte mensen praten, en seks hebben’. Ja, sommige mensen zoeken zelfs geen relatie meer, want, als ’ik al mijn fantasieën met één klik op youporn kan vinden, waarom zou ik dan nog in de echte wereld met een of andere meid of een of andere knul gaan praten, waarbij het maar heel de vraag is of er ooit iets van zal komen?’

Orgasmes

Met de toevoeging van deze virtuele sex-web dimensie heeft Davis Freeman de toeschouwers een serie orgasmes cadeau willen doen. In de eerste plaats een visueel orgasme, met de Belgische kunstenaar Gertjan Biasino, die live de visuals verzorgde. Op het toneel zijn er vier schermen. Het scherm van de computer van de spelers, een groot scherm op de achtergrond en twee wat kleinere schermen aan de zijkanten van het toneel. Het grootste deel van de tijd zien we wat de anonieme site-bezoekers zien en wat deze zeggen (‘tikken’). Eigenlijk zijn wij, de theaterbezoekers, maar bijzaak, ook al zitten we in levende lijve in de zaal. We zijn nog erger dan de geile chatters: wij kijken en zeggen niks. We hebben geen enkele invloed, zijn de zwijgzame voyeurs. Zo wordt Gertjan Biasino’s visueel orgasme misschien eerder een verkrachting, een beetje als dat van de dokters in Stanley Kubricks ‘A Clockwork Orange’, die de jonge sociopaat Alex met beelden ‘bestormen’ om hem te genezen van zijn ‘perversies’. Hier is het eigenlijk omgekeerd. Gertjan Biasino perverteert het publiek met zijn stortvloed aan visuele effecten. Op de schermen komt alles voorbij: porno-clips, andere clips, kutten, billen, gaten, pikken en toneelspelers. 
Daarnaast is er ook een auditief orgasme, dat Gasper Piano met zijn live muziek teweeg brengt. Elektronische harmonieën, die de toeschouwers nog verder in deze ‘trip’ meevoeren. De ze worden zo in al die ‘fantasieën’ meegesleurd, die al snel meer iets als een nachtmerrie worden. De muziek, de beelden, samen wordt het allemaal bijna te veel. Maar toch is het ook wat we allemaal, in een wat lager tempo, iedere dag voor onze kiezen krijgen, of we dat nou willen of niet: jonge meisje in lingerie, in de etalages van elke winkel, in video clips, tijdschriften, op web sites. Die overgemedialiseerde intimiteit, seksualiteit is er iedere dag weer. Overal.

Moeders vragen

Ik nam ook mijn moeder mee naar Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond om ‘Some Things Only Become Clear Much Later’  te ontdekken. Voor haar ging het echt te ver. Niet alleen al die porno, maar zij vroeg zich ook af: ‘Waarom danst die vrouw naakt op toneel, en heeft de man zijn kleren aan?’ Dat is een goeie vraag. Waarom had de man zijn kleren aan? Wil Davis Freeman zichzelf niet bloot geven? Of was dat enkel omdat het nou eenmaal zó is en niet anders in onze overgemedialiseerde wereld, waar het vooral de vrouwen zijn die in hun blootje paraderen? Was het een bewuste keuze? Of is hij een preutse komediant? Ik weet het niet. Mijn moeder vroeg ook: ‘Waarom moeten mensen toch altijd alles zo laten zien, waar is het proza, waar blijft de poëzie? Je kunt seks toch ook representeren zonder seks te laten zien?’ Ze heeft gelijk. Maar toch begrijp ik ook de keuzes van Davis Freeman. Internet-seksualiteit is een hele specifieke wereld, waar seksualiteit overwegend van het agressieve en brute soort is, die moeilijk in woorden te vatten is. Die seksuele agressiviteit in voor iedereen dag en nacht bereikbare beelden, zijn kenmerkend voor onze internet-tijd. En hoe kun je zoiets beter tot uitdrukking brengen en proberen te begrijpen, dan door het op deze manier laten zien?

Davis Freemans stuk is een intrigerende reis door de afgronden van de hedendaagse overgemedialiseerde intimiteit. Hoewel het soms ook iets komisch had (vooral dankzij het online publiek), was het wat mij betreft toch vooral een dramatisch stuk. En ondanks dat het een nachtmerrie zou moeten zijn, werd het uiteindelijk meer een soort droom, een fijne visuele trip. Het dansende meisje bijvoorbeeld, in de eerste variatie van de chat, en de spiegeleffecten via het scherm van de computer op een scherm met Dani Brown, die in een transparant scherm zichzelf ziet. Een bijzonder fraaie aaneenschakeling van beelden.

Tekst: Gersande Schellinx

Gezien: 03/05, Expozaal, Vlaams Cultuurhuis Brakke Grond

tekst:
Gonzo circus
beeld:
Somethings
geplaatst:
ma 16 mei 2016

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!