Dat Demian Castellanos in The Oscillation samenspeelt met uitstekende muzikanten, bewijzen Tom Relleen en Valentina Magaletti wederom met hun eigen band. Tomaga’s debuut ‘Futura Grotesk’ pronk vorig jaar immers in vele eindejaarslijstjes met een mix van jazz, psychedelica en minimalisme.

Bassist Relleen en drumster Magaletti zullen The Oscillation door dat plotselinge succes echter niet snel links laten liggen; daarvoor werken Relleen en The Oscillation-voorman Castellanos al te lang samen en krijgt Magaletti voldoende creatieve vrijheid. Als werknemer van de Londense platenmaatschappij DC Recordings was Relleen in 2007 immers niet alleen verantwoordelijk voor de release van The Oscillations debuut ‘Out Of Phase’, ook hielp hij zanger-gitarist Castellanos destijds aan een liveband waarin hij sindsdien zelf basgitaar speelt – voor dat debuut speelde Castellanos alle instrumenten zelf in.

TOMAGA in Bari

Ook toen Relleen DC Recordings in 2009 verliet om All Time Low Productions op te richten, koos Castellanos Relleens platenlabel om twee jaar later The Oscillations ‘Veils’ en in 2013 ‘From Tomorrow’ uit te brengen. Op dat laatste album speelde Magaletti voor het eerst mee, en hoewel Castellanos graag alle touwtjes in handen heeft, schreven ze samen aan het nummer ‘Descent’. Zowel Relleen als Magaletti waren dus in zekere mate betrokken bij de opnamen van ‘From Tomorrow’ en Castellanos geeft de bandleden op het podium de kans om te improviseren. Toch meenden zowel Relleen als Magaletti dat hun voorman het livegeluid nog te veel domineerde, waarna ze twee jaar geleden Tomaga oprichtten om met gitaarloze muziek te experimenteren.

Silver Apples

Deze probeersels werden verleden jaar dus vastgelegd op ‘Futura Grotesk’, en eerder ook op de cassette ‘Sleepy Jazz for Tired Cats’, die in 2013 werd uitgebracht door het Bunkland-label. De daarop hoorbare combinatie van Magaletti’s tussen tribal en jazz meanderende drumritmes en de uit Relleens zelfgemaakte modulaire synthesizer gegenereerde drones doen soms sterk denken aan Silver Apples. Relleen zelf ontkent die invloed ook niet: “‘Silver Apples’ en ‘Contact’ bliezen me omver toen ik ze als tiener voor het eerst hoorde en dat doen ze nog steeds. We voelden ons dan ook vereerd toen we in 2014 als voorprogramma van Simeon Coxe III op tournee (waarbij ze onder andere indruk maakten in de Amsterdamse OCCII, nvdr.) mochten.”
Omdat de Silver Apples-frontman zijn synthesizer, genaamd The Simeon, grotendeels bouwde met materiaal dat niet was gemaakt om mee te musiceren, beschouwt Relleen hem als visionair. The Simeon bestaat uit zestien oscillatoren, elektronische schakelingen die door middel van signalen informatie van zender naar ontvanger kunnen overbrengen. Naast een tape-delay-effect en enkele wah-wah-effectpedalen gebruikte hij ook telegraafschakelaars. “Het getuigt van ongelooflijk veel fantasie om in de jaren 1960 naar een elektronicawinkel te gaan om een muziekinstrument te bouwen”, stelt Relleen. Evenzeer bewonderen Relleen en Magaletti de loyaliteit van deze psych-grootheid tegenover de in 2005 overleden Silver Apples-drummer Danny Taylor. In plaats van hem te vervangen eert Coxe zijn vriend elk optreden weer door Taylors gesamplede drumpartijen als ritme te gebruiken.
Tijdens het opnemen van ‘Futura Grotesk’ joeg ook Relleen Magaletti’s ritmes soms door een batterij elektronica om daarna de drumster uit de dagen om die vreemde, onaardse beats live in te spelen. “Het was alsof je een schilder zijn gebruikelijke kleurenpalet verstopt en hem vraagt om met een vreemde, nieuwe verzameling een schilderij te maken”. Om volledig nieuwe en bizarre klanken te creëren werd er op dezelfde manier geëxperimenteerd met drones en veldopnamen; het ritme was dus zeker niet altijd het beginpunt. “In de zin dat een muzikant de nummers op zijn instrument schrijft en dan aan de andere groepsleden zegt wat ze moeten spelen zijn wij een antiband. Zulke regels hanteert Tomaga immers niet tijdens het schrijf- en opnameproces; elk instrument is evenwaardig en wij laten ons inspireren door het moment zelf. Waarschijnlijk is dat een reactie op de voor ons misschien nog te dominante houding van Castellanos in The Oscillation”, verduidelijkt Magaletti.

Hindoeïsme

Het maken van ongebruikelijke geluiden door een onconventionele benadering van drums en modulaire synthesizers is voor hun beide het belangrijkste. Improvisaties worden consequent op band vastgelegd en werden ten tijde van ‘Sleepy Jazz For Tired Cats’ zonder bewerken of mixen uitgebracht. ‘Futura Grotesk’ werd in een meer professionele studio opgenomen; mede door de meer uitgebreid aanwezige techniek was de selectie strenger; na het bewerken werden sommige improvisaties nummers, andere dienden als uitgangspunt voor een nieuw experiment. De nummers op dat album zijn volgens Relleen en Magaletti het resultaat van een evenwichtsoefening tussen improvisatie, bewerking en het manipuleren van de instrumenten en daardoor klinkt ‘Futura Grotesk’ wat meer coherent dan zijn voorganger.
Deze speelse en niet-hiërarchische aanpak in de studio weerspiegelt zich ook in de albumtitel. Meedenkend over het hoesontwerp stootten Relleen en Magaletti op het lettertype ‘Akzidenz Grotesk’. Ze voelden zich aangetrokken tot deze naam en deed hun denken aan het bekende ‘Futura’-font. Omdat ‘Futura Grotesk’ ook in geen enkele taal iets betekent maar volgens de muzikanten wel de sfeer tijdens de opnamen vatte, was snel beslist hoe het album zou heten.
De donkere titel verwoordt ook Relleens en Magaletti’s onbehagen over de huidige, van neoliberalisme, individualisme en materialisme doordrenkte westerse samenleving. Als Italiaanse is Magaletti vertrouwd met de esoterische filosoof Giulio Cesare Andrea Evola, die zich al in het interbellum door het hindoeïsme liet inspireren om de geestelijke armoede in onze maatschappij aan te klagen. Volgens de meeste interpretaties van Hindoeteksten bevond de aarde zich toen én is ze nog steeds in de Kali Yuga, de laagste van de vier cyclische tijdperken waarin de meeste mensen zich alleen bekommeren om het materiële en het verst van het goddelijke zijn verwijderd. Volgens Evola kon dat probleem worden opgelost door terug te keren naar een op traditionele waarden gebaseerde maatschappij. In die oplossing vinden Relleen en Magaletti zich natuurlijk niet terug, want zij benaderen dat probleem vanuit de punkfilosofie. “Door te musiceren of naar een concert te gaan deel je die ervaring met de andere aanwezigen. Die collectieve ervaring overstijgt ook het materiële leven en dus is muziek maken, of kunst in het algemeen, misschien de enige manier om onze samenleving meer verdraagzaam en solidair te maken”, aldus Relleen.

Nero

Ook het door de Londense beeldend kunstenaar Ross Adams gemaakte albumontwerp weerspiegelt de sfeer van de muziek. Beïnvloed door de schilderijen van Piero Fornasetti gebruikte Adams voor de albumcovers uitsluitend grijstinten. Terwijl de toeschouwer onrustig naar orde en structuur begint te zoeken, en de vormen op het eerste zicht met elkaar in de clinch lijken gaan, blijken deze vervormde figuren bij een tweede aanblik zonder rationele verklaring toch in harmonie samen te horen.
Net als voor de muziek is ook bij het maken van het hoesontwerp de assemblagetechniek belangrijk en in beide duiken steeds weer disproportionele figuren op. Als Romeinse is Magaletti ook opgegroeid met de plafondschilderingen van de Domus Aurea, het paleis dat keizer Nero na de stadsbrand in 64 liet bouwen in het centrum van Rome. “De uit hun proporties getrokken figuurtjes in die schilderijen zijn ongelooflijk en ze hebben een grote invloed gehad op de schilderkunst in de renaissance en in het bijzonder op Rafaël. De vreemde structuren en vervormde geluiden in onze muziek zijn daar zeker ook door geïnspireerd”, legt Magaletti uit.
De interactie tussen muziek en beeldende en podiumkunsten is belangrijk voor de muzikanten. Momenteel hebben ze het te druk met de opvolger van ‘Futura Grotesk’ die in het najaar zal verschijnen, maar daarna willen Relleen en Magaletti de kruisbestuiving aangaan met een andere kunstvorm. Diep onder de indruk van de soundtrack die Goblin voor de giallofilm ‘Profondo Rosso’ (1975) schreef, behoort het maken van een filmscore tot de mogelijkheden, maar ook voor een hedendaags dans- of theaterstuk willen ze de muziek schrijven.

Dokter Zjivago

Voor Magaletti zou dat trouwens niet de eerste keer zijn; toen het elektropopcombo Neon Neon verleden jaar zijn op het leven van miljonairszoon en uitgever Giangiacomo Feltrinelli gebaseerde conceptalbum ‘Praxis Makes Perfect’ live uitvoerde in samenwerking met het National Theatre of Wales, zat zij achter de drumvellen. Ze noemt het een geweldige ervaring, want ze heeft een zwak voor deze Italiaanse uitgever. Als rijkeluiszoon nam Feltrinelli het na de Tweede Wereldoorlog immers op voor de arbeidersklasse en naast werken van Fidel Castro en Che Guevara publiceerde hij ook het door de Sovjet-Unie verboden ‘Dokter Zjivago’ van Boris Pasternak. “In de opvoering zie je Feltrinelli basketbal spelen met Fidel Castro. Als Italiaanse getuige mogen zijn van zo een originele re-interpretatie van een stuk van de geschiedenis van mijn land was erg ontroerend”.
Wat Tomaga’s volgende stap zal zijn is dus nog niet duidelijk, maar zeker is dat die niet zal worden bepaald door een A&R-manager: “De enige regel die wij volgen is: gehoorzaam geen enkele regel. Als die goed genoeg was voor Charles Mingus, dan is die dat ook voor ons.”

Dit artikel verscheen eerder in GC #126.

Live

Discografie

Lees meer