‘I Fail Good’-Festival

Begin oktober, zomaar een dinsdag in centrum Brussel. Het ‘I Fail Good‘ festival in de Beursschouwburg is sinds een paar dagen in gang geschoten met allerlei voorstellingen en workshops als een twee maanden durende ode aan het falen. In de foyer zien we een beestige video installatie van Dmitry Paranyushkin en Diego Agullo met als titel ‘The Humping Pact‘  waarin ‘disfunctioneel naakt zijn’ centraal staat en we het naakte tweetal in diverse Brusselse sferen (waaronder door de hele Beursschouwburg) vermenigvuldigd bezig zien met simulerende copulatie

AYHN 01
The Humping Pact

Deze interessante videokunst daargelaten zijn we hier bovenal voor muziek en in de bovenzaal is er de thema avond ‘Are You Happy Now?’. Het is de titel van de vierde editie van Trancemediamix, het doorlopende project van het interdisciplinaire en interculturele platform Corban. Nu, deze zaal was vooraf ook het decor van The Humping Act, dat u het maar weet.

De avond draait om de samenwerking tussen de Mozambikaanse muzikant Matchume Zango, drumster Karen Willems (Zita Swoon), zangeres Sabine Kabongo (Zap Mama, Trilok Gurtu), bassist Tim Vandenbergh en videokunstenaar Walter Verdin. Het geluid van Matchume Zango is de spil van deze samenwerking. Hij behoort tot de jonge generatie van traditionele Chopi muzikanten en bespeelt de timbila, een speciale Mozambikaanse xylofoon die is uitgerust met holle kalebassen met daaronder vibrerende membranen (gemaakt van het buikvlies van een rund!). Dit instrument geeft een doordringende zoemende en hypnotiserende klank die door de gehoorbuizen suist en menig muziekliefhebber direct bij de oren grijpt, dus onze nieuwsgierigheid voor deze muzikant en het project is geprikkeld.

Vanachter de coulissen betreden de muzikanten het podium en nemen plaats op hun stek gevuld met eigen instrumentarium. Karen Willems heeft naast haar drum ook een steeldrum, zither, melodica en tamboerijn liggen en speelt een ritmische melodie op steeldrum terwijl de contrabas van Tim Vanderbergh weerklinkt waarna ze de steeldrum inruilt voor een zither waarop ze een redelijk dwarse melodie slaat. Matchume Zango begint achter zijn timbila xylofoon aan een donkere hoorspel van soundscapes en effecten terwijl Karen Willems op haar cymbaalbekken klettert en even later de melodica bespeelt. Matchume Zango zingt met warme klank een ritmische melodie in zijn eigen taal. Hij speelt daarbij een stevig dichtgepakt drumritme met dubbele slagen dat de Belgische inbreng voorbij gaat en we merken dat de andere muzikanten even zwetend in de achtervolging moeten maar zich weten te handhaven.

Zangeres Sabine Kabongo komt op met rinkelende belletjes en schelpjes in haar handen en met stotende Afrikaanse stemklanken zorgt ze voor een dreigende sfeer, aangevuld door speelse ethnische samples (hoorns?) uit Matchume Zango’s effectenbak. Na verloop van tijd pakt hij de berimbau (Braziliaanse muzikale boog die in capoeria wordt gebruikt) waarop hij een zoemende melodie tikt en de overgang is naar de inmiddels zwoele, warme zang van Sabine Kabongo. Dan volgt een stevig stuk op de timbila xylofoon en zien we Matchumo eindelijk in actie op zijn meesterinstrument. Met shakers in haar handen leidt Sabine Kabongo aan een traditioneel Afrikaans zangstuk in van roep-en-antwoord. Haar warme klanken en de resonerende lo-fi melodie van de timbila zorgen voor een glooiende muziekcompositie van begin tot eind. In Het volgende stuk wordt in volle bezetting van vier muzikanten gespeeld waarbij een snelle, herhalende melodie van de timbila de show steelt terwijl de inbreng van de andere drie muzikanten te gemoedelijk is om het echt spannend te maken. Daarop volgt nog een stuk onder leiding van de timbila met daarachter een vrij simpele beat die meer volgt dat het ritme maakt, waarna een tempowisseling en stemkreten voor verandering zorgen met een tribale triphop klank totdat in de climax door conga’s en drums een hevig ritmisch duel wordt uitgevochten. Matchume Zango en de muzikanten komen meer en meer los en grijnzen naar elkaar. Na minimaal percussief stuk met de berimbau en drums tussen Zango en Willems komt de andere zangeres ook weer op. Zango speelt een intieme, herhalende melodie met een grote duimpiano in zijn handen die is afgeschermd met een kalebas voor extra akoestische versterking en zingt daarbij in zijn eigen taal, waarna samenzang met Kabongo volgt en zij het einde van de song met zeer lage stem afsluit.

Foto’s: Johan Van Eyken

Dan is het tijd voor het slotstuk waarbij videokunstenaar Walter Verdin zijn beeld en geluidsmateriaal uit Mozambique zal tonen in samenspel met de muzikanten. Op scherm verschijnt er “I can drink, because I am not a violent person”. Een melancholische melodie wordt ingezet en samenzang waarna de zangeres acteert als een dronken persoon terwijl beeldsamples met geluid van fluitspelers in verknipte vorm hun intrede doen. De volgende song laat een beeld zien van een oudere man die op gitaar een mooi folklorische marrabenta song speelt en wordt in herhalende samples opgevoerd waarop de muzikanten percussie spelen en een achtergrondkoor vormen, een zeer mooi, inventief stukje muziek dat goed gebracht wordt.

Hetzelfde recept wordt ongeveer herhaald in het volgende stuk, maar dan met beelden van Matchume die op meerdere plekken tegelijk timbila’s bespeelt en waarbij de podiumartiesten volgen met percussie. In het ritme wordt ook een beeldsample gezet van een Mozambikaanse man die krijgersdans doet. Dan mag Matchume nog een keer zijn timbilakunsten tonen op beeldsamples van een spelende dubbelganger en speelt hij dubbele onnavolgbare melodieën in navolging van zijn eigen beelden en daartussen ook melodieuze omwentelingen en tempowisselingen die toch perfect passen in de beeldsong. Je moet maar kunnen, met jezelf improviserend in duel gaan en toch winnen. Afgesloten wordt er in de laatste song met een folklorische marrabenta wals door alle muzikanten samen en de lichten gaan aan. Een samenwerking die er zeker mag staan en we zijn blij verrast door de klanken van de timbila, de composities en de ingebrachte beelden.

Alleen moet toch gezegd worden dat de Belgische muzikanten zich soms iets teveel binnen de geëffende muzikale paden bleven terwijl een muzikant als Matchume Zango daar wel gemakkelijk buiten durfde te treden. Een solo performance van Matchume Zango samen met de videokunsten van Walter Verdin was wellicht krachtiger geweest, maar we kunnen zeker niet klagen over deze mooie uitvoering. Vincent Kenis (ontdekker van onder meer Konono No1 en Staff Benda Bilili namens Crammed Discs) werd na afloop gespot bij de muzikanten op het podium, dus wellicht dat dit project nog een staartje krijgt in de vorm van een album?

tekst:
Seb Bassleer
beeld:
AYHN-01
geplaatst:
di 27 nov 2012

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!