Universele talisman

Taal, stem, gender en identiteit zijn inherent met elkaar verbonden in een dynamische relatie. Geïntrigeerd door dit uitgangspunt van lezingenreeks ‘The Other The Self’ trok ik naar Q-02 in Brussel om een van de lezingen bij te wonen. Een waarin ik mezelf tegenkwam.

© Q-02
© Q-02

Ik was acht toen ik de uitdrukking ‘je de ziel uit het lijf roepen’ in volle omvang leerde begrijpen. Ik had het zelf geprobeerd in onze tuin. In een futiele poging dacht ik heel even de grens tussen leven en dood te kunnen opheffen om nog een laatste keer met haar te dansen – bij voorkeur de limbo. Nu, vijftien jaar later, luister ik naar de lezing/performance ‘What’s in a Cry’ van Nezha Haffou en Myriam Van Imschoot en wil ik opnieuw de limbo dansen. Het schreeuwen laat ik dit keer wel aan hen over.

Talisman

Van Imschoot en Haffou vertellen over de youyou – of ‘zaghareet’ in het Arabisch. Een schrille, trillende kreet die onder andere door vrouwen uit de Arabische wereld wordt gebruikt om extreme gevoelens uit te drukken. Gevoelens die te sterk zijn voor conventionele taal. Primordiale impulsen waar de rede geen vat meer op heeft. Beide vrouwen vertellen hoe het slaken van een youyou letterlijk barrières kan overstijgen. Om die reden is de kreet een krachtig gebaar van onderdrukte vrouwen ten opzichte van hun overheersers. De youyou is iets zo fundamenteels dat ze het hen niet kunnen afpakken.

Door de youyou te gebruiken, treden vrouwen uit hun isolement en hebben ze op een spiritueel niveau contact met elkaar. Niet alleen in de Arabische wereld, maar ook in Westerse landen kan dat als een waardevolle talisman dienen. Het is zoals Haffou het verwoordt “een remedie voor Arabische vrouwen om niet opgeslokt te worden in een Westers niemandsland waar geen plaats is voor hun tradities en gebruiken”. Want anders dan bij ons, draagt ook de moderne Arabische wereld folklore nog diep in het hart.

Tijdloos

Naast een talisman en uiting van extreme gevoelens, is de youyou ook een narratief van oorsprong en identiteit. De persoon die de kreet slaakt, plaatst zich op een lijn met haar voorouders. Er groeit als het ware een stamboom uit haar stem. En niet alleen erfenis, maar ook traditie wordt daarmee in ere gehouden, want al haar voorouders gebruikten de youyou ook al en diegene die na haar komen zullen dat ook blijven doen. De zaghareet verbindt verleden, heden en toekomst in een tijdloos vacuüm.

Van Imschoot gaat zelfs zover om te stellen dat de youyou hallucinogene kwaliteiten bezit. Ze ervaart het als een geluid dat de ijle gedaante van de wind kan aannemen en tegelijkertijd toch een lichamelijke impact heeft, omdat het door merg en been kan snijden. In ieder geval is duidelijk dat deze oerkreet zich nimmer zal laten ketenen en meester is in het verenigen van mensen en zaken, over grenzen en keurslijven heen. Het ijle en het tastbare, moderniteit en traditie, verleden en toekomst en zelfs leven en dood – de youyou is een synthese van kosmische proporties. Een waardevol toevluchtsoord voor wie de voeling met zichzelf, haar omgeving en haar roots kwijt is.

Waar ben ik mezelf dan tegengekomen? Naast kennis over de youyou specifiek, hebben Van Imschoot en Haffou mij, trouw aan de geest van hun betoog, vooral een universelere les geleerd. We hebben allemaal onze kreet. Ik mag dan wel geen vrouw zijn, ook ik heb mijn youyou gevonden daar in de tuin, als achtjarig jongetje. Mijn eigen talisman. Mijn eigen brug tussen leven dood. Mijn eigen herinnering om te koesteren. What’s in a cry? Bijzonder veel, zo blijkt.

tekst:
Quinten Lengeler
beeld:
Schermafbeelding-2016-06-11-om-17.29.02
geplaatst:
za 11 jun 2016

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!