25 jaar Sónar,  25 jaar elektronische muziek midden in de Catalaanse hoofdstad. Op de eerste aflevering kwamen 6000 bezoekers mensen af, terwijl Sónar 2017 123000 bezoekers telde, van over de hele wereld.

Met die groei is het festival ook steeds meer een ‘gewoon’ festival geworden, met grote namen als Gorillaz, Diplo en Thom Yorke. Tegelijk is er in de kleinere zalen nog steeds veel ruimte voor meer experimentele geluiden, waarvan veel afkomstig uit Catalonië en Spanje. En veel bezoekers die vooral zijn gekomen voor de festivalsfeer en de zon blijken best bereid om de zon en kunstgras van SonarVillage even te verlaten om in de donkere betonnen ruimtes SonarXS en SonarHall naar minder gangbare geluiden te luisteren.

Magie en vervreemding

Zoals Hyperdub-baas Steve Goodman, a.k.a. Kode 9, die een enerverende set van driekwartier weggeeft, vergezeld van visuals van de hand van Kōji Morimoto. Morimoto is een anime-regisseur die buiten Japan weinig bekend is, mogelijk omdat zijn werk behoorlijk out there kan zijn, zelfs binnen een genre dat voor westerlingen toch al enigmatisch kan zijn. Goodman heeft al vaak blijk gegeven van zijn fascinatie met de Japanse cultuur, en het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn muziek perfect matcht met de beelden: een drukke mix van dubstep en drum & bass ritmes, futuristische techno en vaag oosterse thema’s. Alles is constant in beweging, het tempo volgt een flow die onvoorspelbaar en logisch tegelijk is. De begeleidende beelden laten een indruk achter van dystopische toekomst, magie en verveemding, maar zijn te kort om echt te laten bezinken. Het is net zo abrupt voorbij als dat het begon, en we schuifelen weer naar buiten, knipperend tegen het zonlicht na het paarse achtergrondlicht van de hal en de flikkerende mangabeelden.

Uitstekende groove

Ook KOKOKO! heeft iets met de toekomst. Het vijftal uit Congo afficheert zichzelf als the soundtrack of Kinshasha’s tomorrow. Daarmee willen ze vooral laten blijken dat ze afkomstig zijn uit een scene waar westerse labels als world music en Afro-pop weinig betekenen. Ze zien de clubscene van Kinshasha waar ze deel van uit maken veel meer als vergelijkbaar met die van 70/80’s New York of Berlijn uit de jaren 90: rauw, vrij, constant in beweging. Op het podium blijkt dat aardig te lukken; de mix van elektro – kale drummachines en synth –, ongepolijste percussie met zelfgemaakte instrumenten en uitgebeende Afrikaanse en Arabische thema’s blijkt een synthese die inderdaad niet in een hokje is te proppen. Dat het geluid van morgen voor een groot deel ontlokt wordt aan plastic afval is heeft iets ironisch, maar je krijgt het idee dat de in gele boilersuits gestoken bandleden zich dat prima beseffen maar wel iets anders aan hun hoofd hebben dan melancholische bespiegelingen. Zoals een uitstekende groove in de Barceloonse zon.

Ontspannen sfeer

Het gaat er voor een festival met de nadruk op dance beats nogal gemoedelijk aan toe, vergeleken met hoe het in Nederlands wel eens aanvoelt (en niks geen festivalbier hier – een van de hoofdsponsors is dan ook een biermerk). Het lijkt er op dat hier de drug of choice nog gewoon wiet is, wat een hoop zou verklaren van de ontspannen sfeer. Een beetje stoned leek op voorhand ook geen slechte state of mind voor Rainforest Spiritual Enslavement, een van de projecten van Prurient en Vatican Shadow-brein Dominick Fernow, live aangevuld tot trio. Waarschijnlijk zorgde de toevoeging van dubtechnobeats van de hand van Silent Servant aan zijn oerwoud-ambient op recente releases er voor dat act hier mocht aantreden. Uiteraard is de vibe donker – we hebben Fernow nog nooit zien lachen – en RSE speelt in een duistere hal, zonder visuals, maar de slome ritmes waren in de zon misschien ook wel lekker geweest. Als tussendoortje wel te verstaan, of als achtergrond, want eerlijk gezegd is het een beetje te saai om echt te boeien. Fernow denkt daar zelf heel anders over, en lijkt een intensiteit te voelen die ons in ieder geval ontgaat.

Inclusiviteit

Maar die wel interessant contrasteert met Jenny Hval die aan de andere kant van het complex haar “soft dick rock” presenteert. Samen met Håvard Volden en nog een Jenny als bandleden doet de Noorse precies waar ze zin in heeft. Deels is dat het spelen van heel erg mooie versies van nummers van doorbraakplaat ‘Blood Bitch’, en deels bestaat dat uit performance art met een een enorme opblaasschelp. De precieze betekenis ervan ontgaat ons en de rest van de zaal, en het ontbreekt aan uitleg of grappen tussen de nummers om een beetje context te geven. Dat is jammer, want mensen beginnen halverwege de zaal weer te verlaten, terwijl de laatste tien minuten het mooist zijn. Hval is een van acts die op Sónar wordt gepresenteerd onder de noemer #WeAreEurope, een associatie van acht Europese festivals, waaronder Resonate en TodaysArt. Het doel is een gemeenschappelijke visie op elektronische cultuur, technologie en ondernemerschap te ontwikkelen, en tegelijk middels een interdisciplinaire aanpak bij te dragen aan nieuwe sociale en politieke ontwikkelingen. Daarbinnen is ook plaats voor niet-Europese acts, want ook Daedalus wordt onder deze vlag gepresenteerd. De producer uit LA, oudgediende inmiddels, produceert nog steeds een soort ononderbroken stream of consiousness-muziek van funky loops en beats, samples en sounds, naadloos gemixt. Het gaat te snel om na te gaan waar het allemaal vandaan komt, maar ergens halverwege stopt hij er bewust een herkenbare Prince-sample in, met enthousiaste reacties tot gevolg. Twintig minuten eerder stonden we het verhaal te lezen over SonarCalling, het signaal dat via satelliet naar de verre planeet GJ273b wordt gestuurd, in de hoop dat er daar iemand woont om het te ontvangen (en te ontcijferen). Onder de artiesten wiens muziek wordt meegestuurd zijn onder meer Alva Noto en Autechre, summum van technisch ontworpen muziek van mathematische preciesie. Alles wat Prince niet was, zeg maar, met iemand als Daedalus er ergens tussen in. Als Sónar ergens in uitblinkt, is het inclusiviteit.

Haperende games

Terug in SonarDome kijken we nog even naar Yuzo Koshiro en Koji Morimoto die klinken als The Prodigy toe die nog deugden: opgefokt en opwindend. Klaterende breakbeats en samples, met bijpassende visuals van haperende arcade-games. Vijf uur ‘s middags is misschien een beetje vroeg voor deze waanzin, maar de eenderde volle zaal kan de energie en de climaxen wel waarderen. Voor wie het uiteindelijk allemaal een beetje teveel wordt, is er de isolatietank die Despacio heet: 2ManyDJ’s, LCD Soundsystem’s James Murphy en een ruimte vol custom enorme speakers. Het is er zo donker en vol geluid dat we volkomen gedesorienteerd raken als we er binnen komen. Het drietal host er drie dagen lang een zes uur durende continu mixsessie, waarbij ze putten uit hun ongetwijfeld enorme platencollecties. Het idee van de verduisterde ruimte en de super hi-hi speakers is dat de bezoekers zich focussen op de muziek alleen. Het enige wat er nog aan onbreekt is een dempingsveld om alle telefoonsignalen te blokkeren (idee voor volgend jaar?). In de tijd dat we er binnen zijn herkennen we helemaal niks van wat er gedraaid wordt. We hadden niet anders verwacht van drie deejays die nou eenmaal cooler zijn dan u en ik. Toen we toch even in de booth gluurden, waren we dan ook niet verbaasd dat we net iemand een fles wijn open zagen trekken. Het label konden we niet lezen, maar het was ongetwijfeld kwaliteit. We zijn tenslotte in Barcelona.

Gezien: Sónar Festival Barcelona, 14 juni 2018