Klara Lewis ( (Foto: Thibaut De Lestré)

Terug naar Madeiradig 2015

2016 is nog een beetje koud. Daarom blikken we terug op Madeiradig 2015: een ontspannen festival voor elektronische muziek op een zonovergoten eiland, zonder Ibiza-toestanden.

Het festival omschrijft zichzelf als een ‘unique adventure in extra-ordinary music’. Een understatement van het formaat van de Pico do Arieiro, het hoogste punt van het eiland. Te bereiken op een sukkeltempo via een eindeloze slingerende weg, zeker als je vijf volwassen festivalgangers in een klein Polootje propt.

Het festival zelf vindt plaats in Ponta Do Sol en het nabijgelegen Calheta, in het zuidwesten van Madeira. Begin december wordt er alles in gereedheid gebracht voor bezoekers uit mainland Portugal en Europese overwinteraars die er kerst komen vieren in de zon. Overal worden exuberante kerststallen en huiveringwekkende kerstdecoratie opgebouwd onder de palmbomen. De allerlelijkste kerstman ooit en mega-kerststal met kamelen in hoofdstad Funchal zijn niets vergeleken met de psychedelische kribbe – inclusief kuikentjes, in de kerststal is immers ruimte voor ieder wezen – die wordt opgetrokken tussen het terras van ons hotel en het strand. Weg uitzicht, maar wel genoeg aanleiding voor practical jokes.

Gastvrijheid

Elk jaar strijkt een zwerm van circa 250 muziek- en filmliefhebbers in het dorp van nog geen 5000 inwoners neer. Een modernistisch hotel op een klif, inclusief infinity pool en sauna’s, nachtelijke buffetten, situations, cocktails on the beach, daguitstappen langs de befaamde levadas, rooftop parties, ontbijt met vers exotisch fruit… . De overweldigende gastvrijheid van Madeiradig en haar lokale partners werkt alleen in een kleinschalige setting. En die partners weten maar al te goed wat ze ervoor terugkrijgen.

Naast de Portugese gastvrijheid beroemt Madeiradig zich ook op haar filantropie. Het festival opent in cultureel centrum John Dos Passos (vernoemd naar de beroemde schrijver, zoon van een Portugese vader). Kunstwerken van lokale jongeren worden er tentoongesteld. De bezoekers van het festival kunnen stemmen en de winnaar krijgt van de organisatie als prijs een reis naar het buitenland voor het hele gezin.

Festivalmigranten

Daarnaast worden de bewoners van Ponta Do Sol en omgeving actief uitgenodigd. En die komen intussen steeds talrijker opdagen, zo stellen we vast. Volgens organisator Michael Rosen worden ze naast de muziek ook aangetrokken door de uitstekende afterparties. Zo dijt de reputatie van Madeiradig uit van de kleine, voornamelijk Berlijnse groep festivalgangers naar de rest van Europa.

Het alleraardigste aan Madeiradig is dat publiek en bezoekers elkaar de hele dag treffen: bij het zwembad, in de sauna, bij het strandbarretje (opgezet door twee ondernemende Portugezen) en bij het diner in het authentieke visrestaurantje aan de rand van het dorp. Elke dag wisselt de samenstelling van het gezelschap, elke middag hoor je andere talen, en elke avond is de conversatie – vaak over muziek – inspirerend.

Door die kleinschaligheid onderscheidt Madeiradig zich duidelijk van het grote festivalmigratie-gebeuren dat jaarlijks door Europa trekt van Primavera (Barcelona) tot Unsounds (Krakau) waarbij het festivalgras groener is aan de overzijde, maar  het vaak meer van hetzelfde is. Het bijzondere avontuur zit bij Madeiradig immers niet alleen in de omgeving en de zomerse temperaturen – al mochten de thuisblijvers dit jaar niet klagen – maar vooral in de muziek en de setting. Vier avonden enkele concerten in een auditorium – al heeft de geluidstechnicus dit jaar aanzienlijk meer moeite met bassen dan afgelopen jaar – en daarna een afterparty met live-set in de tuin van het hotel. Hoog op een klif.

Modulaire marktwaar

Curator Michael Rosen zet ook voor deze editie een gevarieerd programma neer van ambient en neo-klassiek tot pop en noise en techno. En in tegenstelling tot andere curatoren kost het Rosen geen enkele moeite om interessante vrouwen naar het festival te brengen. Het enige dat opvalt dit jaar was dat er veel minder audiovisuele acts zijn geboekt.

John Chantler (Foto: Thibaut De Lestré)
John Chantler (Foto: Thibaut De Lestré)

Een festival dat begint met een hoogtepunt, is al half geslaagd. John Chantler zuigt het publiek meteen mee in een grootse auditieve trip. Chantler mag tegenwoordig dan wel in Stockholm wonen – waar hij het First Edition: festival for other music cureert in februari 2016 – hij komt uit de Australische Room40-kwartieren van Lawrence English. Vorig jaar bracht hij op dat label ‘Even Clean Hands Damage the Work’ uit, grotendeels opgenomen in EMS (Stockholm).

Chantler staat in het donker voor een lichtjes naar voren gekantelde tafel – als een marktkoopman achter zijn waar. Die waar bestaat uit een hoop modulaire synths en in het donker oplichtende kabels in allerlei kleurtjes. Zelf is hij in donkere kleren gehuld. Je ziet niets behalve zijn gezicht, zijn handen en de kabels. Daarmee schotelt hij ons het hele spectrum van geluiden die je kunt horen voor. Hij begint heel stil, maar al gauw begint het te bruisen, denk je een brullende leeuw en vogels te horen tot het geheel ontaardt in een flipperkast van noise. In het tweede deel hoor je meer de invloeden van EMS en ook GRM – met zelfs een snuifje Bernard Parmegiani – voorbijkomen. En intrigerende resultaten levert de quadrofonische opstelling op waarbij je zelfs meent een over kinderkopjes ratelend winkelkarretje achter je te horen.

Dapper

Circuit Des Yeux (Foto: Thibaut De Lestré)
Circuit Des Yeux (Foto: Thibaut De Lestré)

Lang donker haar voor het gezicht, staand in het halfduister. De ijle figuur van Haley Fohr kan zo weggelopen zijn uit een foto van de enigmatische Amerikaanse fotografe Francesca Woodman. Met haar ballades gedreven door een ontregelde gitaar en diepe bariton laat zij als Circuit des Yeux – die onder andere samenwerkte met gitaarvirtuoos Bill Orcutt – niemand koud. Haar muziek is snijdend en zalvend tegelijk, ergens tussen Anthony, Karen Dalton en Damon & Naomi in. En net als Chelsea Wolfe maakt ze overdadig gebruik van loops, feedback en echo. Haar ongebruikelijke register – hoewel ze soms ook verrassend hoog uithaalt en sprekend een normaal register hanteert – geeft een ongemakkelijk en unheimlich gevoel, waarbij de rauwe kant van het auditieve en emotionele spectrum werd verkend.

Het is heel dapper wat ze doet, maar het is die avond niet echt aan ons besteed. ‘Gelukkig was er iemand in de zaal die pathetischer was dan ik vanavond’ bromt een bezoeker en dat is precies het probleem. De uitvoering is uitstekend en bij vlagen fascinerend, maar het overdadige en vooral overbodige larmoyante laagje dat Fohr aanbrengt, is er te veel aan. Na de oververzadigde set van John Chantler mag het net een tikje contrastrijker en dus minimalistischer.

20 jaar eMego

Stond vorig jaar het jarige Room40 van Lawrence English in de schijnwerpers, dan is het dit jaar de beurt aan Editions Mego – meestal kortweg eMego. Het label van Peter Rehberg aka Pita is al twee decennia een smaakmaker in de elektronische muziek. Daarom een extra lange zaterdagavond met een eMego-showcase en dat is net een tikkeltje teveel. Voor de pauze is het de beurt aan Chra en Klara Lewis. Maar eerste deejayt Peter Rehberg nog bij zonsondergang op het strand vanaf het dak van het strandbarretje in een container. Klein Tiësto-momentje.

Chra is Christina Nemec – oprichtster van het Comfortzone-label – en zij bracht in 2015 ‘Empty Airports’ uit op eMego. Het album verwijst naar Brian Eno’s ambientklassieker. En dat voorbeeld hangt als een grote schaduw over het album en het optreden van Chra. Het concert is te lang en erg saai juist door het gebrek aan eigen en onderscheidende muzikale ideeën. Een minimale beat wordt doorsneden door donkere ambientlagen getrokken uit field recordings van onder andere vogels. Het resulteert in een dystopisch klanklandschap waar J.G. Ballard wel een ommetje had willen maken, maar zoiets boeit een geoefend publiek anno 2015 nog amper. Dat gebrek aan visie, spanning en muzikale inspiratie wreekt zich extra wegens het gebrek aan visuals. Bij een vage film had de muziek wellicht nog gewerkt.

Hogepriesteres

De verrassing en de tweede klapper van Madeiradig is Klara Lewis. Onze verwachtingen zijn dan ook zeer laag. Immers, de vorige concerten die we zagen van de piepjonge Engelse muzikante (op Rewire en CTM) waren een tegenvaller. De visuals werden priegelig klein geprojecteerd en het muzikale knutselwerk was nog erg amateuristisch.

Klara Lewis (Foto: Thibaut De Lestré)
Klara Lewis (Foto: Thibaut De Lestré)

Lewis is echter enorm gegroeid in de afgelopen anderhalf jaar en ze staat er nu. Voor een scherm/doek dat doorloopt over een lange tafel. Als een hogepriesteres offert ze haar ideeën in beeld en geluid aan het publiek. En die zijn nu helemaal uitgewerkt en Lewis durft ermee tot het gaatje te gaan. Het geluid is afwisselend van infrasound tot een dreun die in de verte deed denken aan de openingstune van ‘Brussels by Night’, en toch gepolijst waarbij de abstracte visuals een-op-een aansluiten.

Aan het einde grijpt ze nog even terug naar ouder werk. En dat had niet gehoeven, vooral de oude visuals in William Basinski-stijl met overlappende beelden van een brand, een zicht op een vervallen woonwijk en beelden uit uit ‘Four Weddings and a Funeral’ doen afbreuk aan de ijzersterke set die ze speelt. Ze probeert het nog even goed te maken met een louter muzikaal stukje van zo’n vier minuten. Tevergeefs. Maar de eerste 35 minuten zijn geniaal.

Minimalisme

De aanzet tot een feestelijke zaterdagavond wordt daarna in de kiem gesmoord door veteraan Thomas Brinkmann. Is het tijdperk van de white male minimal technoproducer die in zijn studio zit te klooien voorbij? Gelukkig is Brinkmanns set live een tikkeltje spannender dan zijn laatste eMego-release uit 2015 ‘What You Hear (Is What You Hear)’.

In het auditorium van het museum in Calheta komt hij op de proppen met een beat die doet denken aan dat van een hydraulische pomp. En nog steeds monotoon, minimalistisch en alleen de aandacht vasthoudend wegens de ontregelde volumeknop. Op dit eMego-feestje zagen we liever Brinkmann aan het werk in zijn hoedanigheid van losbandige technogod.

Exuberant

Uitbundiger – althans visueel – wordt het bij Hecker & Frank. De Oostenrijker Florian Hecker – vorig jaar nog te zien en vooral te horen als openingsperformer tijdens Sonic Acts, roept met zijn sterk mathematische, haast kabbalistische werk uiteenlopende reacties op. Love it or hate it.

Hecker + Frank (Foto: Thibaut De Lestré)
Hecker + Frank (Foto: Thibaut De Lestré)

Dat is ongetwijfeld ook zo tijdens deze set. Hecker – op het podium staan twee speakers – stuurt van achter in de zaal echter niet alleen kille computerklanken op ons af, maar ook lieflijke stukken waarin kapotte radio-geruis en retrofuturistische elektronische klanken – die zo uit EMS-studio’s hadden kunnen komen – zijn verwerkt. En dat past heel goed bij het exuberante kleurenpalet dat de Oostenrijkse videokunstenaar Tina Frank tevoorschijn tovert. De patronen en composities zijn perfect toegesneden op de muziek. De ideale aanloop voor een lange afterparty met de prettige gestoorde disco en house van Heatsick.

Concentratie

Rashad Becker – uit de PAN-stal en een masteringwizzard bij het Berlijnse Dubplates – treedt op Madeiradig aan met de Amerikaanse componist en improv-muzikant Eli Keszler. Die is bekend van zijn 1-bit-compositie, maar deze keer vervult hij de rol van drummer. Op het eerste gehoor klinkt het als Knalpot zonder jazz-invloeden en gitaar, maar Becker en Keszler gaan veel verder.

Rashad Becker & Eli Keszler (Foto: Thibaut De Lestré)
Rashad Becker & Eli Keszler (Foto: Thibaut De Lestré)

Botst het niet, dan klinkt het wel en omgekeerd. Voor sommigen werkt de ‘niet-combinatie’ van geflipte ritmes en overstuurde noise heel erg goed, andere bezoekers vinden het hemeltergend. Ons oordeel is genuanceerd: het werkt het best als ze aandacht hadden voor elkaar, of door tegen de ander in te gaan of door met de ander mee te spelen. Met iets meer muzikale concentratie had het een memorabel optreden kunnen worden.

Compromisloos

A Winged Victory for the Sullen is dan misschien de vreemde eend in de line-up, maar niet toevallig woont meer dan de helft van de bezetting van dit oorspronkelijk Amerikaanse collectief in Brussel, het nieuwe Berlijn. De muziekstukken van ambient-dronemeister Adam Wiltzie (Stars of The Lid) en pianist Dustin O’Halloran wordt aan elkaar geblend door de strijkpartijen van Echo Collective. Hun tweede langspeler ‘Atomos’ is oorspronkelijk bedoeld als soundtrack van een dansvoorstelling (WayneMcGregor-Randon Dance Company) en dat verklaart misschien waarom het als als muziekstuk niet de hele tijd kan blijven boeien.

‘Atomos’ heeft een zeer meditatief en cinematografisch karakter waarbij stilte gebruuskeerd wordt door noise, maar net niet genoeg op een manier dat het ons naar achter kan blazen in de comfortabele zetels van het auditorium. AWVFAS streeft naar een mooi en symfonisch geluid, daar slagen ze ongetwijfeld in. Het is ook uitstekend gebracht, maar te vaak voorspelbaar voor ons geoefend oor.

De avond wordt – hoog op een klif – afgesloten met een dj-set van de Japanner ENA. Gonzo (circus)-medewerkster Katrien Schuermans tipte hem al eerder: “Yu Asaeda verknipt al sinds 2008 het drum-‘n-bass-sjabloon. In 2013 bracht hij ‘Bilateral’ uit. Met het onlangs verschenen ‘Binaural’ doorbreekt Ena de grenzen van het genre.” Meer dan twee uur lang houdt hij op een haast zomerse zaterdagavond op compromisloze wijze de festivalbezoekers aan het dansen met zijn uitzinnige mix van breakbeats, drum ‘n’ bass, hardcore house, techno en veel meer. 170bpm zijn bij ENA geen uitzondering, dus er wordt stevig gezweet op de dansvloer. ENA geniet er zelf zichtbaar ook van. Jammer dus dat hij niet vaker in Europa te horen is.

Scandinavisch geweld

De laatste avond van Madeiradig staat in het teken van de ingekrompen Scandinavische formaties. Een keer pakt dat subliem uit, de andere keer iets minder. Hoewel, het trio Sehlventer was oorsponkelijk ook echt een drietal, in de loop der jaren kwamen er twee drumsters bij die nu voor het eerst sinds lang ontbraken, maar misschien ooit weer terug zullen keren. Tot zover de grappige, maar summiere uitleg die we krijgen.

Selvhenter (Foto: Thibaut De Lestré)
Selvhenter (Foto: Thibaut De Lestré)

De drie vrouwen uit Kopenhagen begonnen als ooit punk/noise/rockformatie maar incorporeeren nu ook invloeden uit improv-jazz en metal. Het gebruik van de klanken uit hun instrument zelf – viool, schuiftrombone, saxofoon en effectpedalen – doet denken aan Colin Stetson maar minder rigide en repetitief. Nu eens noisy en vervormd en dan weer psychedelisch smelt alles samen tot een energieke set. Het derde hoogtepunt van het festival komt met recht en rede toe aan Selvhenter.

Supersilent (Foto: Thibaut De Lestré)
Supersilent (Foto: Thibaut De Lestré)

Als er een moment is dat we de ruiters van de white male-apocalyps zien opdoemen is het wel tijdens SupersilentNiet alleen is het optreden erg ongebalanceerd luid – de enige keer dat we onze oordopjes tevoorschijn halen – maar na bijna twintig jaar lijkt de rek uit de formule te zijn. De combinatie van elektronisch instrumentarium – hier bespeeld door slechts twee van de vier  leden – en een jazz-achtergrond levert geen nieuwe spannende muzikale ontwikkelingen meer op, alleen een betekenisloze bak live herrie. Gelukkig was er daarna een spetterende slotparty… alhoewel einde. Madeiradig loopt naadloos over het in het MMIF.

AAAAAAAAH!

Het MMIF of Madeira Micro International Film Festival begint na een dag recupereren van Madeiradig. En we blijven daar graag nog een paar dagen voor hangen. Ten eerste voor de locatie, dat is een art deco cinema genesteld in een bergwand, met uitzicht op Ponta do Sol en de oceaan (en niet die vermaledijde kerststal).

De Cine Sol stond meer dan zeven decennia leeg tot het een paar jaar geleden in gebruik werd genomen voor het MMIFF. De kleinzoon van de stichter is nu een van de notabelen van het dorp en opent elk jaar feestelijk het MMIF met een receptie op het dak van deze filmzaal. De romantische zonsondergangen kun je er zelf bij verzinnen.

Op de eerste avond is het nog erg rustig, maar de psychedelische animatieclip ‘Beacon’ van regisseur Matti Gajek en bij muziek van Clark past perfect bij onze stemming na vier dagen festival. Flying Lotus’ samenwerking met regisseur Eddie Alcazar ‘Fuckkyouu’ – een lang uitgevallen grindcore-horrorclip – kan ons minder bekoren. Blij worden we wel van ‘End of Summer van Jóhann Jóhannsson, met aanvullende muziek vanHildur Gudnadóttir & Robert Aiki Aubrey Lowe. Dit stuk ging afgelopen jaar in premiere tijdens Klinkende Stad in Kortrijk. Daar was het zo opgesteld dat je binnen- en buiten kon lopen tijdens de loop. Tijdens het MMIF kijkt het publiek geconcentreerd naar deze trage ijsbergen-en-pinguïn-pan-shots met dito trage muziek van drie heerlijke muzikanten. Zonde dat deze film niet vaker te zien is in een bioscoopsetting

Na wat technische problemen kunnen we op de tweede dag ‘The Strongest Man’ van Kenny Riches kijken. Eerlijk gezegd is dit genre niet aan ons besteed, dus vinden we het ook moeilijk om het te beoordelen. De humor leunt aan bij films als ‘Lake Tahoe’, maar dan niet zo verfijnd. Met een dj-set van NHK’Koyxen nemen we afscheid van Madeira.

Niet zonder kadootje evenwel. Regisseur Steve Oram (Sightseeers) geeft ons een screener van zijn debuutfilm als regisseur ‘AAAAAAAH!’ mee om op het vliegtuig te kijken. Wakker worden in een wereld waarin iedereen in een aap is veranderd is een nachtmerrie sinds we ‘Great Apes’ van Will Self lazen. In ‘AAAAAAAH!’ is de premisse lichtjes anders. De wereld en haar bewoners zien er nog eender uit, maar praten ‘aaps’. Grappig en confronterend. En vanaf januari te zien hier te lande. Intussen ligt ons ticket voor Madeiradig & MMIF 2016 al klaar. 

Gezien: Madeiradig 2015, 3 t/m 10 december 2015. digitalinberlin.eu

Tekst: Ruth Timmermans & Gilke Vanuytsel

Beeld: Thibaut De Lestré

 

tekst:
Gonzo (circus) Crew
beeld:
IMG_3091
geplaatst:
wo 6 jan 2016

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!