Ooit begonnen als Knekelhuisdisco om het Amsterdamse nachtleven te voorzien van een impuls, is Knekelhuis inmiddels verworden tot een toonaangevend label. De reputatie strekt zich uit tot over de hele wereld, iets waarbij eigenaar en oprichter Mark van de Maat een essentiële rol speelt.

Internationale allure uit Amsterdam

Volgend jaar is het tien jaar geleden dat de eerste release uitkwam op het label (Pagan Sector – ‘Hermopolis Magna’, 2014). Toch ziet Van de Maat dat niet zozeer als het beginpunt van Knekelhuis. Afgelopen jaar organiseerde hij namelijk al een aantal concertavonden met het tienjarig jubileum als thema. ‘Dat is omdat we onder die noemer in 2012 begonnen zijn met het organiseren van feesten. Dat deed ik samen met Thijs Hoebers, een van mijn beste vrienden met wie ik een voorliefde deel voor punk en hardcore, maar ook voor experimentele noise, techno en new wave. We wilden daar iets mee doen, avonden organiseren waar deze muziek gecombineerd werd, waarbij je eerst naar een concert kon gaan en dan door, de nacht in met techno of italo disco. We misten zoiets in Amsterdam en wilden graag wat teruggeven aan de stad. We zijn toen samen Knekelhuisdisco begonnen en hebben toentertijd bijvoorbeeld de eerste Nederlandse clubshows van Deafheaven en Chelsea Wolfe geboekt.’

Aanloopproblemen

De eerste release op het label was dus in 2014, maar het scheelde niet veel of het was daarbij gebleven. ‘Er waren op dat moment veel wisselingen in de groep achter Knekelhuis en een financiële tegenslag deed ons bijna de das om. Een feest dat we tijdens Amsterdam Dance Event organiseerden trok maar veertig betalende bezoekers en daarmee verloren we veel geld. Dat was bijna direct het einde van Knekelhuis… De tweede release die we gepland hadden staan kon niet doorgaan, omdat we het geld er niet voor hadden. Toen moesten we creatief zijn en hebben we in 2015 maar een verzamelcassette uitgebracht. Dat leverde gelukkig wat geld op, maar ik heb toen wel getwijfeld of ik verder wilde met het label, en of dat dan onder dezelfde naam moest zijn. Maar na het uitbrengen van de ep van Parrish Smith in 2016 is het eigenlijk echt gaan lopen. Dat jaar volgde ook nog de eerste single van De Ambassade en dat werd een hit.’ Met in totaal vijf uitgaven in dat jaar voelt 2016 voor Van de Maat dan ook meer als het begin van Knekelhuis als label. Juist omdat het heel anders had kunnen lopen. Vanaf die tijd opereert Van de Maat als enig verantwoordelijke.

Keuzes

Zelf het label runnen betekende dat Van de Maat wel moest goochelen met zijn tijd, die hij naast Knekelhuis moest verdelen over zijn werk als dj, produceren, het zingen in de bands Black Decades (zie ook het interview in GC #134) en Volition Immanent (samen met Parrish Smith) en zijn werk in de hulpverlening. ‘Op een gegeven moment wist ik dat ik een keuze moest maken als ik de dingen goed wilde doen. Ik ben toen gestopt met het geven van feesten en met Black Decades, om me volledig op het label, draaien als dj en Volition Immanent te kunnen richten. Een jaar of vijf geleden heb ik ook mijn baan in de hulpverlening kunnen opzeggen en sindsdien red ik het om financieel rond te komen van inkomsten van het label en optredens.’
Dat is een aardige prestatie in Nederland. De internationale allure van het label speelt hierbij allicht een grote rol. Ondanks dat Knekelhuis een Amsterdams bedrijf is, heeft het volgens Van de Maat in het buitenland meer aanzien dan in Nederland zelf. ‘Het wordt vanuit veel verschillende hoeken gewaardeerd. Vanuit de experimentele en avantgardistische kant, maar ook vanuit de metal- en technowereld. Van Japan tot Mexico.’

Beweging

De muziek die Knekelhuis uitbrengt varieert erg in stijl en genre. New wave, techno, ambient, avant-garde: het label heeft een aanbod voor verschillende liefhebbers. Dit kan ook averechts werken, in de zin dat mensen niet weten waar ze aan toe zijn bij een release van het label, maar er is blijkbaar sprake van een voldoende gedeelde kern in de muziek om ervoor te zorgen dat de boodschap niet te gefragmenteerd wordt. Die kern wordt vormgegeven door de anti-dogmatische benadering van Van de Maat, die hij zowel wat betreft muzikale keuzes als in het dagelijks leven aanhoudt. ‘Als ik naar mezelf kijk, besef ik dat ik niet dezelfde persoon ben als een paar jaar geleden en dat ik in de toekomst ook weer veranderd zal zijn. Dat geldt dus ook voor mijn muzikale interesses. Als ik daarin te veel vast zou houden aan strikte regels zou het voor mij snel saai worden. Zowel de keuzes die ik maak als artiest als voor het label zijn altijd in beweging. Alles wat ik doe is gestoeld op beweging. Dat verrijkt mij als mens en als muzikant en daarmee hopelijk ook het label.’
Dat Van de Maat zelfstandig kan opereren met Knekelhuis is hierbij een pluspunt. ‘Het is fijn om eigenwijs te kunnen zijn in de keuzes in wat ik uit wil brengen. Ik merk dat ik inmiddels kan vertrouwen op het gevoel dat ik heb bij muziek, voor wat werkt en voor wat een logische volgende zet is. Hierbij probeer ik een bepaalde vorm van consistentie te creëren. Het moet wel nog een beetje te volgen blijven voor mensen.’

Oprecht

Blijkbaar is dat het geval, want het label loopt goed. Daarnaast zijn artiesten ook erg te spreken over de samenwerking met Van de Maat. We denken terug aan het gesprek dat we twee jaar geleden hadden met Spill Gold (in GC #162), dat in 2020 het album ‘Highway Hypnosis’ op Knekelhuis uitbracht. De band was enthousiast over de integere manier van werken van Van de Maat en zijn betrokkenheid bij wat hij uitbrengt. Hij waardeert de reactie van de groep zeer. ‘Voor mij staat oprechte interesse in de muziek en de mensen erachter centraal in waar het label voor staat. Ik hoef geen hits uit te brengen, ik wil aandacht genereren voor muziek waarvan ik onder de indruk ben, waarvan ik denk dat mensen er niet omheen kunnen. Daarbij vind ik het belangrijk om een goede en gelijkwaardige relatie met de artiesten aan te gaan. Het menselijke aspect wil ik niet uit het oog verliezen.’
Met die instelling werkt Knekelhuis door aan het uitbreiden van de catalogus. Dit jaar vinden er een aantal showcases plaats van het label, voor de zomer staan er releases van EYE en KiTA op de planning en later dit jaar volgt nieuw werk van onder meer XIII, Reymour en Stacks. Verschillende stijlen, maar met een rode draad: oprechte muziek voor de liefhebber, aangeboden door een liefhebber.

Jimmy Smack

Een sprekend voorbeeld van de werkwijze van Van de Maat is de totstandkoming van ‘Death Is Certain’ (2022), een compilatie van nummers van Jimmy Smack, een artiest uit Los Angeles die begin jaren 1980 muziek maakte die het midden hield tussen no wave, punk en elektronica. Wanneer Van de Maat vertelt over de muzikant is het onmogelijk om niet ook enthousiast te worden. ‘Hij was nogal een vreemde eend in de bijt. Geïnspireerd door een groep als Suicide, maar ook door The Velvet Underground, en actief in de punkscene van San Pedro, waar ook een groep als Minutemen opereerde. Hij gebruikte als een van de eersten een ritmebox en maakte muziek die geschikt was voor de dansvloer, maar met een punk-instelling, een esthetiek van corpse paint en een genderfluïde vorm van zelfexpressie.’
Van de Maat kwam toevallig in aanraking met Jimmy Smack via vroege, obscure muziekblogs, waarop mensen gedigitaliseerde muziek van cassettes deelden met andere liefhebbers. Vinyl van Jimmy Smack was schaars en onbetaalbaar, wat voor Van de Maat bijdroeg aan de mythevorming. Dit was een artiest die meer aandacht en waardering verdiende, een verhaal dat hij met Knekelhuis wilde vertellen. Er was echter een probleem. ‘De geruchten gingen dat hij al jaren dood was.’ Dit weerhield Van de Maat er niet van om op onderzoek uit te gaan. Hij nam contact op met Craig Ibarra, schrijver van het boek ‘A Wailing Of A Town: An Oral History Of Early San Pedro Punk And More, 1977-1985’. Die kwam met een bijzondere mededeling: ‘Jimmy Smack is alive and kicking!’. Ibarra verraste Van de Maat niet alleen met deze mededeling, hij had ook nog een telefoonnummer van de artiest.
Na verschillende belpogingen kreeg Van de Maat een vrouw aan de lijn, die de echtgenote van Jimmy Smack bleek te zijn. De artiest lijdt aan een auto-immuunziekte en is aan bed gekluisterd. Praten kan hij echter nog en dat is wat Van de Maat over vele telefoontjes met hem gedaan heeft. ‘Omdat hij alleen maar een vaste telefoonlijn heeft, had ik op een gegeven moment een telefoonrekening van 300 euro… Ik heb later contact opgenomen met John Juan Mendez (de artiest Silent Servant, red.) die in Los Angeles woont en hem gevraagd of hij een keer langs kon gaan, wetende dat hij ook groot fan is van Jimmy. Samen met zijn vrouw is hij bij hem op bezoek geweest voor een extra interview en om wat foto’s te maken. Met alle input heb ik zijn levensverhaal kunnen weergeven in mooie liner notes bij een compilatie van zijn werk die ik heb uitgebracht met Knekelhuis.’ Momenteel wacht Van de Maat met smart op een dj-klus in Los Angeles. ‘We hebben al veel gesproken, maar ik wil hem zo graag eens in het echt ontmoeten.’

Dit artikel verscheen eerder in GC #175.