In 2013 verscheen ‘Katie Gately’ bij Public Information, het debuutalbum van de gelijknamige muzikante. Nog geen jaar nadat ze speels was begonnen muziek te maken aan de School of Cinematic Arts in Los Angeles, werd ze gecontracteerd bij het Britse label.

‘Krijsen, verbrokkelen, gorgelen, kraken.’ Zo beschrijft Public Information ‘Ice’, het eerste nummer op de ep, met ‘Last Day’ gevolgd door ‘een gemuteerde potentiële top 10-knaller’. Het vat precies samen hoe Katie Gately haar muziek in elkaar schroeft. Fragmentarische collages zijn het, verre afstammelingen van popliedjes. Redenen genoeg om te spreken met deze eigengereide vrouw die zonder scrupules muziek als medium zelf nog aan het ontdekken is, en ons laat meegenieten van haar zoektocht. “Ik sta aan het roer van het schip, er is niemand anders om op te rekenen, in geen enkel stadium.”

Rare plekken

Gately studeerde filmproductie, iets waar ze in elk geval een voorliefde voor plaatsen aan heeft overgehouden, een ruimtelijk begrip van muziek. “Natuurlijk, het gaat allemaal over het creëren van vreemde zones en proberen te verdwalen. Mixen gaat voor mij over het plaatsen van geluid in de ruimte. De conventies zijn heel sterk, dus ben ik geobsedeerd om ze eigen te maken, zodat ik ze min of meer gecontroleerd kan laten ontsporen.”

Katie Gately

Hoewel er veel gebeurt, blijft er toch veel plaats over rond en tussen het geluid. De muziek hangt in een leegte, breidt voortdurend uit en krimpt dan weer in elkaar. Soms is het veel en druk, maar het is tegelijk ook een compacte klank. Het is niet gek dat je bij het beluisteren van Gately’s muziek de fysieke ruimte rondom je voelt veranderen, het is precies wat er auditief gebeurt. In de videoclips van ‘Pivot’ en ‘Last Day’ wordt deze ruimte verbeeld: tastbare vormen in een ongrijpbare, gewichtsloze plaats.
De nummers van Gately zitten tjokvol sensaties en geluiden, representatief voor deze tijd. Het zijn constructies met vele onderdelen. Ze verklanken een permanente en actieve staat van alertheid, geen spectaculaire opwinding, maar juist commotie van een heel banale soort. Het klinkt niet altijd goed, roept ze uit. “Het is niet altijd mooi! Het is vaak verschrikkelijk en slecht!” Popmuziek voor troebele tijden, kortom, ver weg van de gepolijste liedjes van weleer.

Rust en onrust

“Mijn atletiekcoach op de middelbare school gaf me het beste advies ooit, een raad die ik sindsdien voortdurend opvolg: de dag voor de wedstrijd, zit dan op je kont en eet zo veel pasta en brood als je kunt. De volgende dag zul je je beste prestatie in weken neerzetten. Dat klopt helemaal!” Spaarzaam en kwistig zijn met energie, maar wel allebei op het juiste moment.
Op de ep staat trouwens een nummer getiteld ‘Dead Referee’, dat zich volgens Public Information afspeelt op een ‘post-apocalyptisch basketbalveld’. Met deze vrouw valt niet te sollen.
Contrast is dus heel belangrijk voor; rust en onrust moedigen elkaar aan, helpen elkaar. Het is een dynamiek die ze in haar leven en in haar muziek legt. “Contrast zal je voeden om harder te werken, omdat je energie zo heerlijk piekt als je het een poosje opkropt. En ook omgekeerd: je zult zalig slapen als je uitgeput bent na een lange dag van werk of beweging.”
Een van de redenen ook waarom ze afwisselend aan haar eigen muziek werkt en geluidsontwerp doet in opdracht. Dat laatste staat helemaal in het teken van het verhalende en het beeldende. “Ik houd ervan hoe zulke opdrachten een ander deel van mijn hersenen trainen dan wanneer ik mijn eigen muziek maak. Ik vind het spannend om de creatieve controle volledig over te laten aan een andere geest, zodat ik iets kan maken dat volledig buiten mezelf ligt. Dat levert vaak geweldige ideeën op voor mijn eigen werk waar ik nooit uit mezelf zou zijn opgekomen.”
Op haar website staat een mooi voorbeeld van zo’n samenwerking: ‘Sensory Overload: Interacting with Autism’. Deze korte animatiefilm van Miguel Jiron past perfect bij de muziek van Katie Gately, met als verschil dat het vanuit beeld vertrekt en niet vanuit klank. Net als Gately toont hij op een verknipte en verwarrende manier de banale prikkels van elke dag. “Het is verdomd veel werk, dat geluidsontwerp. Anderzijds is het niet mijn creatieve identiteit die op het hakblok ligt, enkel mijn technische en narratieve vaardigheden. Op dat moment kan de emotionele sectie van mijn brein even ontspannen.”

Waarom?

En of dat nodig is, het brein soms even laten ontspannen. “Mijn overhaaste geest vraagt voortdurend ‘waarom, waarom, waarom?’, zoals een vervelend kind.” In haar werk en in haar manier van werken schuilt een schijnbare tegenstelling tussen haast en herhaling. “Ik heb er altijd voor teruggedeinsd om met de stroom mee te gaan, tenzij ik de stroom begrijp. Dat soort koppigheid zorgt ervoor dat ik soms twaalf uur lang experimenteer met een geluid om uiteindelijk niets te bereiken. In termen van efficiëntie en productiviteit is het een idiote filosofie. Ook voor mij is het meestal niet nuttig, maar ik heb zulke momenten soms nodig om opgewonden te blijven over geluid.”
Ook de muziek is opgebouwd uit fragmenten, korte stukjes die vaak worden herhaald, als een specht die telkens op dezelfde zwakke plek hamert. Anderzijds blijven het fragmenten, een eindeloze stroom ervan zelfs. Geen simpele beat die minutenlang beukt, geen harmonie die voor het gemak in cirkels draait, Katie Gately is met zo’n gulzigheid de muziek binnen gewandeld, dat ze de hele tijd naar nieuw klankmateriaal zoekt.
“Toen ik nog op school zat, kreeg ik een fantastisch advies van één van mijn geluidsdocenten. Hij zei: ‘Katie! Stop met te vragen “waarom?” en begin met je de vraag te stellen “waarom niet?”. In het begin verwierp ik het, omdat het mijn instinct uitdaagde, maar toen ik er een uurtje over had nagedacht, realiseerde ik me dat het een fantastisch advies was. Soms bedenk ik de dingen graag, maar op andere momenten moet je aan je hersens zeggen dat ze hun mond moeten houden en dan geef je je over aan je gevoel.”
Naast filmproductie studeerde Gately ook filosofie, waaruit ze haar overdachte, maar toch ook instinctieve manier van creëren haalde. “Mijn idee is om nooit naar een extreme kant te schuiven. Dat wil niet per se zeggen dat je gematigd moet zijn op een bepaald moment, maar dat je moet schrijven, produceren, zingen en mixen met tegelijkertijd een intens gevoel van een actieve, intellectuele ontdekking als een blind, niet-cerebraal, snel vurend instinct.” Een dergelijk gecontroleerd instinct of instinctief bewustzijn levert meestal prachtige muziek op, dat bewijst ook Gately.

Stemmen

Ondanks de industriële trekjes van de muziek staat de menselijke stem toch centraal. Die wordt gebruikt als een instrument, maar “daar zit helemaal geen motief achter, de stem is gewoon leuk. Het is geweldig om het stemgeluid te draaien en te keren, om het in stukjes te hakken en weer aan elkaar te plakken. De stem is prachtig en net daarom zo leuk om te vernietigen.”
In Gately’s muziek worden stemmen onverzorgd gestapeld. “Voor mij zijn gewaarwording en emotie de belangrijkste elementen om te communiceren, en de stem is gewoon één kanaal ervoor. Daarom zing ik ook zelden een enkelvoudige lead vocal; de stemmen die het uiteindelijk halen, zijn een verzameling van back-up zangopnames.” Ook in 2013 maakte ze twee a capella nummers, ‘Pipes’ en ‘Acahella’, voor ‘blue eight’, een reeks van het Britse label Blue Tapes.
Hoe dominant de stemmen in haar muziek zijn, zo verdoken zijn de woorden. Ze zitten verborgen in het geluid, amper vatbaar voor de waarneming van de luisteraar. Gately betrapt zichzelf erop dat ze er onbewust zo voor kiest: “De teksten zijn heel belangrijk voor me, maar misschien houd ik ze verborgen zodat ik zo egoïstisch kan zijn om ze voor mezelf te houden. Ik weet niet of het komt door een zekere verlegenheid of juist door een egoïstische, onbeschofte weerwil, of een mengeling van beide, maar het voelt juist om de woorden zo in het donker te zetten.”
Gately wordt nog het meest vergeleken met Holly Herndon, hoewel de vergelijking maar half opgaat. Herndon gebruikt de stem ook als een scala van instrumenten dat met horten en stoten een melodie of wat woorden uitbrengt. Maar het blijven overduidelijk liedjes waarvan de spanningsbogen en klanken vertrouwde wegen volgen. Katie Gately laat ook het kader los waarin een nummer normaal gezien staat opgespannen . Toch slaagt ze erin de notie van een lied aanwezig te houden in de maalstroom die ze op je af laat komen.

Onverwacht

Een jaar geleden wist niemand wie Gately was. Met muziek maken is ze heimelijk begonnen, omdat het op een dag maar zo moest zijn. Vanuit haar achtergrond in filmproductie is ze beginnen knoeien met muziekprogramma’s. Voor haar eerste remix moest ze naar eigen zeggen het woord ‘remix’ even googlen. Dat zegt veel over de complexloze manier waarop Gately muziek aanpakt.
Ook zegt het veel over de hermetische regels van veel muziekvormen: er moet een frisse geest binnenwandelen om alles op zijn kop te kunnen zetten, daar kijkt iedereen dan even van op. Naïviteit in de beste betekenis van het woord: speels, maar met een zekere tred.
In het najaar van 2013 verscheen dus haar debuut-ep. Zes nummers die in tegenstelling tot ‘blue eight’ ook andere instrumenten dan de stem mochten bevatten. Een jaar later, in oktober 2014, was ze één van de twee artiesten op de 23ste editie van de FatCat Split 12” Series. Gately maakte het nummer ‘Pivot’ voor de exclusieve vinylversie, een kwartier vol wederom aardse en spacy geluiden. Nu is het wachten op de eerste langspeler.

Dit artikel verscheen eerder in GC #126.

Discografie