Er woedt een bescheiden hype rond het Brusselse collectief Neptunian Maximalism, en daar is volop reden toe. Hun zelfverklaarde ‘drone opera’ verzoent experimentele metal met freejazz, met het duizelingwekkende opus ‘Éons’ als voorlopige hoogtepunt.

‘Aan de oorsprong ligt altijd de improvisatie, en die bepaalt al de rest.’

‘Éons’ is een grillig, breedvoerig werk dat afklokt op een kloeke 133 minuten en is opgedeeld als een trilogie: ‘To The Earth’, ‘To The Moon’ en ‘To The Sun’. De titels van de zestien liedjes vertellen een verhaal op zich, al is het een hele uitdaging om een heldere lijn te trekken tussen alle mythologische figuren waarnaar wordt gerefereerd: van Griekse tot Afrikaanse, Egyptische, Zuid-Amerikaanse en oosterse. Het project lijkt het resultaat van één obsessieve geest die zijn eigen pad volgt langs een brede waaier aan esoterische en occulte filosofieën, zonder enige houvast voor de buitenstaander die naar sluitende verklaringen zoekt.

Dat zou dan de geest zijn van Guillaume Cazalet, CZLT voor vrienden, een naar Brussel uitgeweken Fransman met een duizelingwekkend palmares aan projecten en samenwerkingen. Neptunian Maximalism is zeker ook zijn geesteskind, al vindt de muziek op ‘Éons’ zijn oorsprong in het samenspel met drie andere muzikanten tijdens een driedaagse residentie in het Brusselse HS63.

Cazalet publiceerde al eerder een aantal opnames van deze sessies via zijn label Homo Sensibilis, maar het materiaal fascineerde hem dermate, dat hij ernaar bleef teruggrijpen om er een eigen muzikale en artistieke visie uit te halen. Tijdens een intense periode van drie maanden in zijn thuisstudio verbouwde hij de basisnummers tot een uitgestrekt canvas waarin de primitieve drones steeds meer op de voorgrond kwamen. Nieuwe arrangementen kwamen naar boven, nieuwe instrumenten werden toegevoegd. Toch kent elk van de drie episodes zijn eigen karakter, variërend van bezwerende soundscapes tot intense ritmepartijen.

Sacraal

Het is verleidelijk om ‘Éons’ te bestempelen als een conceptalbum, wat zou impliceren dat de mythologische thema’s de muziek op de plaat hebben geïnspireerd. In feite werkte het net andersom. Cazalet: ‘Er was geen voorbedacht concept, we zijn niet vertrokken vanuit een thema buiten de muziek dat op voorhand werd opgelegd. Die manier van werken gaat volledig in tegen mijn idee van improvisatie, want ik vertrouw volledig op het gevoel en de intuïtie.’

De esoterische concepten die de trilogiestructuur bepalen, berustten in eerste instantie zelfs op praktische motieven. Cazalet: ‘Voor de release op vinyl was het een praktische overweging om alle muziek die ik had afgewerkt op te splitsen in twee delen. Vanuit mijn interesse in astrologie en esoterie heb ik daar het concept van de zon en de maan voor bedacht, als twee communicerende concepten van licht en donker, sacraal en demonisch. Maar ik bleef verder graven in de opnames, en uiteindelijk ‘puurde’ ik daar nog een derde luik uit: ‘To The Earth’, vanwege het primitieve geluid met veel drums dat af en toe naar afrobeat neigt.’

Die algemene concepten werden verder uitgewerkt in de liedtitels, die telkens naar een andere godheid verwijzen en verder in één frase het verband leggen tussen mythologie, geschiedenis en wetenschap. Cazalet: ‘Voor jou betekenen de titels misschien weinig tot niets, maar voor mij bevatten ze vele betekenislagen. Al ging ik in eerste instantie heel associatief te werk; ik zette gewoon de muziek aan om dan te zien welke ideeën elk nummer bij mij opriep. Ik heb ook veel opzoekwerk verricht om de lijntjes tussen ideeën en concepten te verbinden. Soms had ik meer dan een dozijn internetpagina’s openstaan. Er zijn dan ook veel linken te maken tussen mythologie en wetenschap. Veel wetenschappelijke terminologie vindt zijn oorsprong in mythologische benamingen.’

Meditatief

Cazalets fascinatie voor esoterica zet zich door in zijn artistieke praktijk, zelfs in die zin dat ze voor een groot stuk zijn eigen invulling van het improvisatieproces bepaalt. ‘Er zijn natuurlijk vele manieren om een muzikale improvisatie aan te pakken, elke artiest heeft daar zijn eigen methodes voor. Zelf heb ik me verdiept in de geschiedenis van magische praktijken en naar mijn gevoel bestaat er een grote overeenkomst tussen improvisatie en magie. Beide zijn meditatieve praktijken die een intentie in zich dragen. Om te improviseren moet je volledig aanwezig zijn in het moment, niet in het verleden of de toekomst. Maar je moet jezelf ook in dat moment kunnen verliezen: je bent je vaak niet bewust van wát je speelt, op het moment dát je het speelt.

Tegelijkertijd heeft muziek voor mij ook een spirituele intentie. Dat is niet zo uitzonderlijk; in vele culturen zijn muziek en dans een middel om contact te leggen met de goden en de spirituele dimensie. Trouwens, dat was ooit in onze cultuur ook zo, maar die intentie van muziek zijn we in de huidige westerse maatschappij enigszins kwijtgeraakt.’

Het intuïtieve experiment vormt de leidraad door het hele project, en bepaalt elk aspect van Neptunian Maximalism. Voor het album werden de improvisaties gemonteerd en aangevuld met nieuwe opnames, maar ook in deze fase van het creatieproces liet Cazalet zich zo veel mogelijk leiden door het moment: ‘Ik behoed me ervoor om te veel in de muziek te knippen. Ik wil de oorspronkelijke intentie niet verliezen. Ik doe vooral bewerkingen om de volgorde van de nummers te bepalen, om overgangen te construeren of om improvisaties in te korten om de meest intense passages over te houden. Ook overdubs doe ik in één take om het gevoel van de improvisatie te behouden. En zelfs in het bewerkingsproces blijf ik openstaan voor alles wat er gebeurt, ook vermeende fouten. Niets gebeurt toevallig, je bent een radar die moet openstaan voor alle creatieve mogelijkheden die zich voordoen. Dat is voor mij de kern van de improvisatie.’

Reflectie

Zelfs nu de plaat er is, blijft de muziek transformeren. Om live het ingeslagen pad verder te verkennen is Neptunian Maximalism uitgebreid tot een ‘drone-orkest’ van negen muzikanten, waaronder de originele saxofonist Jean Jacques Duerinckx (die ook bepalend was voor Cazalets eigen kijk op improvisatie), twee drummers en Reshma Goolamy op bas. ‘De huidige bezetting is er gekomen omdat ik al die verschillende lagen nodig had om het geluid van ‘Éons’ live te brengen, maar uiteindelijk bepaalt de muziek welke vorm Neptunian Maximalism zal aannemen.

Aan de oorsprong ligt altijd de improvisatie, en die bepaalt de rest. Zelfs als de muzikanten het onderling niet eens zijn over welke richting ze uit moeten, draagt de improvisatie altijd het antwoord. Wanneer we beginnen te spelen, weten we niet waar we terecht zullen komen, maar we aanvaarden het resultaat. Pas daarna komt de reflectie en kunnen we overleggen welke elementen van de improvisatie we verder zullen uitdiepen. En dat kan dan de samenstelling van de groep weer veranderen, bijvoorbeeld door er meer percussionisten bij te betrekken.’

Overdonderend

Het kon niet anders of ‘Éons’ moest artwork krijgen die het uitzinnige concept recht doet. Met ‘Vajrabhairava’ van de Japanse artiest Kaneko Tomiyuki op de cover is die missie volop geslaagd. Cazalet: ‘Luciano van ons label I, Voidhanger en ik zijn op zoek gegaan naar passend artwork. Ik werd meteen verliefd op het schilderij van Tomiyuki; het is extreem psychedelisch en het slaat een brug tussen het heden en de boeddhistische traditie.

Er waren zo veel linken met de muziek en toch bestaat het ook volledig op en in zichzelf. De rest van het artwork heb ik zelf gemaakt volgens dezelfde intuïtieve principes die ook de muziek bepalen. Met een intentie voor ogen ben ik gewoon gaan schetsen terwijl de muziek speelde. Achteraf selecteerde ik de beste resultaten.’

Ook de liveshow van Neptunian Maximalism is visueel een overdonderende ervaring. Samen met Leslie van het Brusselse collectief A Thousand Lost Civilisations werd een scenografie uitgedokterd waar video, podiumattributen en zelfs de opstelling van het instrumentarium tot de sfeer moeten bijdragen. De versterkers staan opgesteld in piramidevorm, op de achtergrond brandt de projectie van een felle, intense zon. Althans, dat is het ideaal.

Dit artikel verscheen eerder in GC #160.

Live

Discografie