In Memoriam: Mark Hollis (1955 -2019)

Het overlijden van Mark Hollis heeft heel wat harten beroerd. Ook dat van Gianni Marzo, muzikant bij Isbells en Marble Sounds, en Hollis-fan voor het leven. In een zeer persoonlijk inmemoriam brengt hij onder woorden wat de muziek van de man voor hem zo bijzonder maakt.

Het overlijden van Mark Hollis maakt heel wat verslagen en emotionele reacties los. Opmerkelijk, voor een artiest wiens laatste wapenfeit dateert uit 1998. Sindsdien heeft Hollis zich zeer doelbewust in stilzwijgen gehuld.

We vroegen een persoonlijk in memoriam, van een muzikant die de muziek van Hollis zeer diep in zijn hart draagt. Gianni Marzo is gitarist bij ondermeer Marble Sounds en Isbells, naast haast ontelbare nevenprojecten. Wat is voor hem de essentie van Mark Hollis en zijn muziek?

De titel van de verzamelaar ‘Natural History’ (1990) zegt het eigenlijk helemaal. Hollis’ muziek vormt een kader waarbinnen muziek tot haar essentie komt. Een blauwdruk van hoe muziek kan evolueren, door in de diepte te groeien en tegelijk aan gelaagdheid te winnen. Het is een evolutie waarin ik zelf (en met mij vele anderen) dankbaar mijn inspiratie vond, een constant reminder voor mij als muzikant: dít is wat je uiteindelijk voor ogen hebt.

Toekomstmuziek

Ik was te jong om het verschijnen van ‘The Party Is Over’ (1982), ‘It’s My Life’ (1984) en ‘The Colour Of Spring’ (1986) in volle besef te registreren. Maar de songs en hits van die albums hebben ongetwijfeld die mythisch-vage wolk van indrukken, beelden en sferen gekleurd die mijn kindertijd soms lijkt te zijn. Hollis’ stem met zijn inherente weemoed vormde tegelijk de klank van anticipatie, de belofte van al het grootse dat nog zat aan te komen: puberen en dan volwassen worden, gaan studeren, de wereld ontdekken.
De hit ‘It’s My Life’ werd opnieuw uitgebracht  in 1990 – het jaar dat popmuziek mij als 16-jarige definitief voor zich won. De song klonk als een warme en vertrouwde echo van een recent afgesloten veilige kindertijd, maar hij was ook een lokroep vanuit de toekomst, een voorbode van wat popmuziek voor mij kon en zou gaan betekenen. Hollis’ bevreemdend stemgeluid werd sindsdien een baken van fascinatie, maar verder moet gezegd: het waren ook de über-melodische en tegelijk stuwende baslijnen van bassist Paul ‘Rustin Man’ Webb (een schoolvoorbeeld van ‘hoe creëer ik een compositie binnen de compositie’!) die mij finaal voor de bijl deden gaan, en dagdromen opriepen van een podium en een publiek. Op dat moment drong Talk Talk pas écht mijn pril muzikaal bewustzijn binnen, om het nooit meer te verlaten.

Alchemie

Daarop volgden lange wonderjaren van zoeken naar een muzikale identiteit (zijn die eigenlijk ooit afgesloten?). Talk Talk werd steeds meer een veilige haven waar ik kon aanmeren voor rust en geborgenheid, en waar ik tevens proviand kon inslaan voor mijn verdere tochten in het onbekende. Mijn twintiger jaren werden gedomineerd door een intense hang naar de juiste alchemie van de ‘definitieve popsong’, waar peilloze weemoed, compactheid én kracht versmelten tot een onsterfelijk geheel. De essentie daarvan vond ik in de songs op ‘It’s My Life’ en ‘The Colour Of Spring’.
De exquisiete oerschreeuw ‘Such A Shame’ incarneerde op de meest verschroeiend mooie wijze de weltschmerz die je als jongeman als een vloek én een zegen beschouwt. Dat ik bij de zoveelste luisterbeurt telkens weer een nieuw detail kon ontdekken, maakte de liefde enkel intenser. En wie een cyclisch meesterwerk als de song ‘Life’s What You Make It’ kon bedenken – gebaseerd op vier (!) repetitieve en percussieve pianonoten, die tegelijk als baspartij dienden – wist duidelijk ‘iets’ meer dan de rest.

Tranen

In mijn overdreven obsessie voor de ‘perfecte 3-minuten popsong’ durfde ik de onvatbare schoonheid van ‘The Spirt Of Eden’ (1988) eerst nog ietwat achteloos opzij schuiven. De meerdimensionale perfectie en verscheurende pracht van ‘Laughing Stock’ (1991) maakte me bij de eerste luisterbeurt zelfs bàng. Maar uiteindelijk haakten ook deze twee mijlpalen in de geschiedenis van de muzische mens zich op een bepaald moment zo verschrikkelijk diep vast in mijn ziel, dat ik er tot vandaag de juiste woorden niet voor vind. Hoe moet je  de hypergelaagde, naar binnen gekeerde pracht van ‘New Grass’, omschrijven? Ik word letterlijk elke keer opnieuw tot tranen toe ontroerd.

Op Reis

Het wedervaren van Mark Hollis en Talk Talk leest als een allermooist verhaal: een begin, een duizelingwekkende evolutie, een stil en waardig einde.  Met halverwege nog een niet te overzien orgelpunt, dat alles wat voorafging nog meer in perspectief plaatst en zin geeft: het soloalbum van Mark Hollis uit 1998, zeven jaar na het ontbinden van de band Talk Talk. Zijn enige. Het uitpuren tot de muzikale essentie bereikt hier zijn hoogtepunt. Tijdens een erg zeldzaam interview ter promotie van het album, formuleerde Mark zelf zijn betrachting, zijn muzikale visie. Je ziet die woorden nu overal terug opduiken in artikels en in persoonlijke posts op sociale media, en ze zullen blijven nazinderen als de perfecte beschrijving van een muzikale school, een manier om muziek te benaderen:  ‘Before you play two notes, learn how to play one note; and don’t play one note until you have a reason to play it’. Het is misschien wel de belangrijkste les die je als muzikant kan krijgen.

De verstilde lieflijkheid van  het openingsnummer kreeg de titel ‘The Colour Of Spring’ mee, net als het Talk Talk-album uit 1986. Die keuze doet mij heel voorzichtig vermoeden dat Hollis zijn parcours misschien zélf wel beschouwde als één geheel, één reis. Een reis die hij op dat moment ook beëindigde. Na het uitbrengen van dit album, verdween hij voorgoed van het publiek toneel. Hij legde zich toe op zijn gezin en op het vaderschap, en hulde zich consequent in stilte.

Zoals zovelen heb ook ik vaak gehoopt op een glimp, een teken van muzikale activiteit. Heel even dook zijn naam nog op toen hij in 2012 muziek leverde voor de serie ‘Boss’. Nu volgt de grote stilte, maar eigenlijk was ze er al lang. De vele artikels, in memoriams en persoonlijke berichten die deze dagen te lezen zijn over hem verbazen niet, en toch weer wel: wat heeft deze man ontzettend veel harten geraakt!

Ook het mijne.  Dit is hoe nauw Mark Hollis mij aan het hart ligt: zijn albums staan permanent geparkeerd op mijn smartphone. Het is zelfs ondenkbaar dat ik ze ooit nog, zelfs maar tijdelijk, zou wissen. Op reis voor een paar weken? Paspoort – check. Visa – check. Talk Talk en Mark Hollis op de Iphone – check. En dan kan ik vertrekken.

Close
Closed down
And here you are
Sun and then the shade
Sun eclipsed to shame
In youth you’d grown
Purest
Purest
Sail on
Cold
Mark Hollis, ‘The Gift’

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!