Geestverruimende geluidskunst

Geluiden uit hout, uit een boom of uit het zwerk. De eerste Showcase Emerging Sound in STUK bracht de jonge druïden van de Belgische geluidskunst samen. Floris Vanhoofs nieuwe sprookjesachtige installatie in de STUK Labozaal was de kers op de taart.

De monumentale Verbeeckzaal van het STUK is in twee gedeeld door een rij van hangende houten planken. Je weg banen door het obstakel leidt tot een enorm gekletter in de oude collegezaal. Achter die muur van planken hangen nog meer bundels hout, en ook tegen de achterwand staat een rij houten planken opgesteld. Daarmee sleept fotograaf / schilder Lore Stessel zich over de parketvloer. Er hangt spanning in de lucht: lukt het haar of klettert het hele gevaarte oorverdovend in elkaar? Het publiek houdt de adem in als ze samen met haar collega Rubén Orio met een katrol-constructie een loodzware bundel hout uit elkaar laten zakken: houden ze het vol of krijgen het publiek misschien een plank op de teen?

Houtnoise

Stessels en Orio spelen zeer fysiek met het hout, ze kruipen in bundels hout, nemen het op hun rug en blijven daarbij aandacht besteden aan de akoestische kwaliteiten van het hout. Sinds mensenheugenis spelen we met de klank van hout door gebruik te maken van houten instrumenten, maar meer recent hebben componisten als Steve Reich of bands als Einstürzende Neubauten hout ook als hout bespeelt. Het is verfrissend om te zien hoe in ‘Veta’ van Stessels en Orio het hout de mens bespeelt.

De in Brussel wonende Zwitser Jonathan Frigeri laat zijn gedachten in ‘Matter of Radio’ alle kanten uitwaaieren over de mysteries van de ether. Hij speelt met oude radio’s, tapes, ballonnen en draden. Hij verdwaalt in zijsprongetjes over albatrossen en wijdt de toeschouwer als een sjamaan in de rol van radio in tijden van oorlog en vrede . Een associatieve auditieve trip, die helaas niet helemaal goed te volgen is. Door de flinke belangstelling werd uitgeweken naar een grotere zaal, waar de akoestiek het stemgeluid van Frigeri niet ver genoeg draagt.

Wanen

Een euvel waaronder ook het werk ‘Soma’ van Oona Libens lijdt. ‘Soma’ doet denken aan de jaren 1980 animatieserie ‘Er was eens… Het Leven’. Libens maakt echter gebruik van voorwerpen en licht om een trippy tocht door het lichaam te creëren. Daarbij voert ze een acrobatische choreografie uit om de soundtrack te volgen. Op een populair-wetenschappelijke toon uit de jaren 1950 wordt de tocht door het lichaam aangevat. In het verhaal blijken uiteindelijk de nieuwste wetenschappelijke inzichten verwerkt te zitten over de link tussen onze darmflora en ons brein. ‘Soma’ eindigt in een kleurrijke ‘waan’-voorstelling. Hopelijk blijft Libens de bijzondere verhalen vinden om haar humoristische ‘expanded cinema’-verhalen te maken.

Afdalend naar het binnenplein van STUK komen we terecht in een andere droomwereld, die van Lukas De Clerck. Voor dit in situ werk omkleedt hij een boom met doeken en instrumenten van waaruit touwen en buizen naar alle hoeken van het gebouw vertrekken. Aan de touwen hangen onder andere belletjes en een knuffelbeer. Er weerklinken pufjes, zuchtjes, rinkeltjes en briesjes over de binnenplaats. Wie de ogen sluit kan dromen, liggend op een groene ligweide. ‘Abruit’ maakt echter ook een beetje ongemakkelijk: je kunt het ook beleven als een ecologische noodkreet.

Gesamtkunstwerk

Dromerig, poëtisch en heel krachtig is het werk van Floris Vanhoof, al jarenlang bij Gonzo (circus) kind aan huis is en geheel terecht winnaar van de ING Public Prize tijdens de Belgian Art Prize 2015. De uitleg bij zijn expo klinkt misschien wetenschappelijk, maar de beleving is overweldigend en trekt ook een zichtbaar genietend en verwonderd breed publiek aan. De ruimte is helaas te donker om een filmpje te maken en uitleggen wat er gebeurt is niet vanzelfsprekend, maar als je gek bent op ‘geluids-gesamtkunstwerken’ moet je snel zelf gaan kijken en luisteren in het STUK.

Toen het Leuvense STUK zich enkele jaren geleden omvormde tot een huis voor Dans, Beeld en Geluid waren de reacties niet altijd even positief. De jonge Geluid & Muziek- programmeur Gilles Helsen heeft de deuren en ramen opengegooid en werkt samen met andere organisaties zoals het Brusselse Q-02 en het Limburgse Musica. Zo ontwikkelt STUK zich tot een spin in het nieuwe Vlaamse geluidskunstweb. Deze showcase – de genderbalans zat goed, de diversiteit weerspiegelt wellicht die van de opleidingen helaas – met zowel in situ werk als reeds bestaand werk van jonge geluidskunstenaars was nog niet perfect, maar draagt zeker bij tot een bredere appreciatie van geluidskunst als zelfstandige kunstvorm in Vlaanderen. En vooral een beter begrip bij media die geluidskunst nog al te vaak voorstellen als iets exotisch of er jammer genoeg badinerend over doen.

Gezien: STUK, 16 mei 2019

tekst:
Ruth Timmermans
beeld:
60721528_297965621119014_793693678374748160_n
geplaatst:
wo 22 mei 2019

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!