Fantoomtonen, vocaal experiment en harde bassen

De vijfde editie van het Den Haagse Rewire Festival brak met een eerste traditie. Het festival verhuisde van de gure herfst naar de lente. Een nieuw seizoen komt met een nieuwe locatie en Rewire verschanste zich het eerste mei-weekend hoofdzakelijk in het Korzo Theater. Een plaats die, volgens organisator Bronne Keesmaat, vooral gezelliger zou zijn. Buiten die gezelligheid, was er ook plaats voor andere muziekstijlen. Rewire Festival is niet meer een (laagdrempelig) elektronisch muziekfestival maar zoekt steeds meer het experiment op. En opmerkelijk, de gitaren.

 

Fantoomtonen

Thomas Ankersmit - Beeld: Alex Inglizian
Thomas Ankersmit – Beeld: Alex Inglizian

Niemand slaat zo radicaal piketpaaltjes in de grond als Thomas Ankersmit. Dat liet hij nog maar eens horen tijdens de openingsavond van Rewire in Theater Korzo. Hij had niet meer dan een half uur toebedeeld gekregen voor zijn concert, maar in die korte tijd bespeelde hij met zijn analoge synthesizer de ruimte én de oren van de mensen die zich in die ruimte bevonden. Met zijn machine produceerde Ankersmit een gelaagd en uiterst gevarieerd palet aan klanken, van overweldigend diepe bassen en schokkend plotselinge kraak- en tikgeluiden op hoog volume tot schrille fluittonen die zich op verontrustende manier je schedel binnendrongen en daar dansjes uitvoerden. Door aan knoppen te draaien moduleerde hij die tonen, schroefde ze fracties omhoog en omlaag, plaatste ze schurend en heftig trillend vlak tegen elkaar aan. Op die golven bloeiden weer nieuwe tonen op, fantoomtonen die verdwenen of van karakter veranderden als je je hoofd bewoog. Soms werd de hele ruimte één woest bonkende golf, maar vaak ook trok Ankersmit uit zijn apparatuur prachtige rijk gonzende akkoorden tevoorschijn. De geluidsdruk en de rondspokende fluittonen die hij op de zaal losliet werden sommige bezoekers te veel. Vóór het halve uur verstreken was, vluchtten ze naar rustiger oorden. Daar was weinig tegen in te brengen: deze muziek is ook niet voor iedereen even goed te verteren. Onbegrijpelijk was dat twee geluidstechnici meenden een uitgebreide conversatie te kunnen opzetten tijdens het concert. De frequenties in de muziek van Ankersmit bleken zo transparant en precies dat hun gesprek de klanken danig verstoorde. Een stuitend gebrek aan professioneel besef, gelukkig hoogst zeldzaam, maar onvergeeflijk.

Beweging

Het was overigens niet alleen bij Ankersmit dat het publiek in beweging kwam. Het openingsconcert van Rewire, een uitvoering van Kate Moore’s pianocyclus Dances & Canons door Saskia Lankhoorn, had hiermee te kampen. Zeker tot twintig minuten na aanvang bleven laatkomers de grote zaal van Korzo binnenkomen. En ruim twintig minuten voor het einde van het concert gingen er al bezoekers weg. Nu moet gezegd worden dat deze cyclus niet optimaal paste binnen de opzet van deze avond, die verder vrijwel geheel gewijd was aan elektronische muziek. De delicate, virtuoze melodieën die vervat lagen in dansende ritmes en tegenritmes vergden de nodige concentratie van zowel Lankhoorn zelf als van het publiek. De muziek zat vol dromerige passages, die extra lading kregen door de oplichtende schijf schuin boven de pianiste die haar met steeds wisselende kleuren bescheen. Het klaterende spel van Lankhoorn wás betoverend, maar in deze context sprongen tekortkomingen van de cyclus in het oog: te weinig variatie in kleuring, met akkoordengangen waarvan je het gevoel kreeg dat je ze steeds opnieuw tegenkwam. Bovendien kon je de ritmische cadans op een gegeven moment wel dromen. De laatste delen maakten veel goed. Daarin speelde Lankhoorn haar lijnen over een veelvoud van tracks met dezelfde melodie die fracties na elkaar werden ingezet. Het deed je oren tollen alsof ze in een tornado van geluid meegezogen werden. Een weldoordachte en trefzekere snoeibeurt had ongetwijfeld gezorgd voor een kernachtiger concert.

Ontgoocheling

Later die avond bleek hoe ver en hoe stevig Thomas Ankersmit de piketpaaltjes geplaatst had. Vrijwel alles wat er verder te horen was, verbleekte bij de intensiteit en de scherpte waarmee hij te werk gegaan was. De voornaamste attractie in het optreden van Omer Eilam waren de elektroden die hij op zijn buik plakte om de elektrische spanning van zijn huid door het muziekprogramma op zijn laptop te halen. Als wetenschappelijke benadering, zoals omschreven in het programmaboekje, was dit ontstellend dun. Bovendien was er nauwelijks verschil met de klanken die zijn elektronica produceerde zonder dat ‘fysieke’ element, de muziek klonk ongeïnspireerd, miste werkelijke diepgang en verbeeldingskracht. Datzelfde gold voor het elementaire knutselwerk van MGBG, de initialen van Marie Guilleray en Bjarni Gunnarsson. Blijkbaar richt dit tweetal zich tegenwoordig op improvisatie van elektronica (van Bjarni) en stem (van Marie). Wat ze voortbrachten klonk eerder als een vruchteloos en fantasieloos zoeken dan als gedreven improvisatie. De ‘speciale’ zangtechnieken die Guilleray bezigde, zoals zingen terwijl ze zich op de borst klopte, wekten de indruk dat ze in Rewire haar eerste voorzichtige stapjes deed op dit terrein. Gunnarsson, van zijn kant, leek vooral bezig te ontdekken wat je allemaal met digitale technologie kunt doen. Dit concert miste elk gevoel van noodzaak. Een elektronische versie van tussen de schuifdeuren, meer was het niet.

Holly Herndon - Bennet Perez
Holly Herndon – Bennet Perez

En eigenlijk viel ook het optreden van Holly Herndon tegen, misschien juist omdat mijn verwachtingen hoog gespannen waren. In haar set was weinig te merken van een streven naar intimiteit met digitale middelen, dat ze propageert in interviews. Het geluid was slecht afgesteld, met boemerig harde bassen die haar stem steeds weer wegdrukten. De nummers die ze van haar recente album Platform speelde bleven in hun oervorm overeind, al voegde ze weinig meer toe dan een extra zanglijn. De elektronische omzwervingen die ze invoegde deden daar afbreuk aan. Te weinig interessant om naar te luisteren, en te onregelmatig van ritme om erop te dansen. En alles bij elkaar te afstandelijk om je mee te slepen. Daar kon het volume weinig aan verhelpen.

Het was overigens wel een goed idee van de organisatie om het festival te organiseren op locaties waarvan de meeste op loopafstand van elkaar lagen. En Korzo als een van de centrale plekken bleek met zijn drie zalen ook een goede keuze. Maar technici die luidkeels door een concert kletsen – dat mag nooit meer voorkomen.

Gezien: 01/05/2015, Rewire Festival 2015, Den Haag, rewirefestival.nl
tekst:
René van Peer
beeld:
HollyHerndon_BennetPerez
geplaatst:
vr 8 mei 2015

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!