EXTRA: De geest in de machine – interview met Ash Nehru van United Visual Artists

Architecten, kunstenaars, animators, programmeurs, technici en niet te vergeten een flink aantal producers van zo’n beetje overal, vormen samen United Visual Artists (UVA). Dit sculptuur-, licht- en geluidscollectief ontstond vanuit veel ambitie. Ze wilden live shows opluisteren voor de grootste bands ter wereld. Maar een keer U2 aan visuals geholpen was, kregen de leden toch het idee dat dit niet ‘alles’ kon zijn.

Dus gingen Ash Nehru, Matt Clark, Chris Bird en hun aanhang zoeken naar een manier om zelf, los van opgelegde verhalen, de artistieke en technologische grenzen te verleggen. Een gesprek met Ash, die voor de opbouw van het werk ‘Volume’ in Eindhoven is. ‘Volume’ is te zien tijdens de zesde editie van GLOW ‘Forum of Light in Art and Architecture’. “Onze eerste intentie was gewoon werk krijgen en zakendoen. We hadden in het begin een ander tempo dan nu. We konden het ene na het andere project oppakken. In 2003 verzorgden we voor het eerst de live show van Massive Attack. Dan volgden onder meer een aantal modeshows en uiteindelijk zelfs de visuals voor U2. Toen we die ‘top’ gehaald hadden, kregen we toch het gevoel dat er meer in dit leven moest zijn.” Tegenwoordig bestaat UVA uit ongeveer vijftien mensen en zijn ze bijna constant onderweg. “Ik ben nu bijvoorbeeld zes weken niet thuis geweest”, zucht Ash. Naast het ontwerp voor de visuals van de nieuwe tour van de Red Hot Chili Peppers, zijn UVA bezig met de installatie van een aantal permanente werken in Toronto, met de eerste presentatie van het indrukwekkende 10 bij 10 meter grote ‘Origin’ in New York en dus ook met de opbouw voor GLOW in Eindhoven.

Aantrekken en afstoten

Volume
'Volume'

“Ik noem ons werk over het algemeen liever ‘responsive’ dan interactief. We streven naar mysterieuze objecten, die meer levendig en een eigen aanwezigheid zijn en die niet letterlijk reageren op wat je als bezoeker doet of commandeert maar daar een beetje cynisch mee omgaan.” Het spel tussen mensen en tussen mensen en machines is voor Ash een interessant gegeven. De meeste installaties van UVA scheppen daar de gelegenheid voor.

“Met onze autonome werken zijn we begonnen in 2005. Toen vroeg het Victoria & Albert Museum in Londen of we wilden deelnemen aan hun groepstentoonstelling PlayStation Season. Wij maakten daarvoor met een heel klein budget onze ‘Monolith’, een 3-meter hoog blok van Leds, die een instant succes werd. Het was een zuil in een ruimte die van veraf heel warm van kleur en aantrekkelijk van geluid was, maar hoe dichterbij je kwam, hoe schreeuwender en agressiever het geluid en de kleuren werden. Zo ontstond er een spel van aantrekken en afstoten. Bij de ‘Monolith’ zagen we voor het eerst ook hoe ons werk mensen fascineerde, hoe ze ermee omgingen. Het verschil tussen muziek via headphones en een werk als ‘Monolith’ bestaat uit de aanwezigheid van mensen en de gelegenheid die je schept.” UVA raakten geboeid door deze interactie en gingen experimenteren met hoe je technologische creaties tussen mensen kunt plaatsen.

Volume

Monlith
Monolith

‘Volume’ is hier rechtstreeks uit voortgekomen. Het bestaat in feite uit 46 ‘monoliths’, maar dan in een tengere uitvoering, die elk een eigen compositie afspelen. Wanneer je dichter bij een van die 46 zuilen komt, gaat het volume daarvan omhoog. Wanneer je verandert van plek en je je dichter bij andere zuilen begeeft, verandert het volume met je mee. ‘Volume’ is een samenwerking tussen design-collectief UVA en Robert Del Naja (aka 3D) van Massive Attack en diens co-auteur Neil Davidge die de geluidscomposities voor de 46 pilaren schreven. “Al ons werk komt vanuit samenwerking tot stand. De werken zijn nooit van een individu. De ‘design section’ komt met ideeën, maar die worden pas uitgewerkt als er enthousiaste reacties komen vanuit de rest van de groep -die dus ook instaan voor de realisatie. Vaak worden voorstellen ettelijke keren heen en weer gestuurd voor we er echt mee aan de slag gaan.” Ash vindt hun werk het meest geslaagd als de bezoeker het gevoel krijgt dat het werk hem waarneemt, dat hij zich bekeken voelt maar niet op een voor de hand liggende manier. Zo is ‘Volume’ wanneer niemand of slechts 1 iemand erin loopt, louter een sculptuur. “En wanneer er dan weer te veel mensen in lopen, is de interactie en de respons ook weg. Dan wordt het alleen nog performance. Ideaal is tussen de vijf en tien mensen. Dan is er respons tussen mens en machine en tussen de mensen onderling. Dan kan je echt verkennen en door het werk wandelen. Het doet je praten met elkaar, het maakt je bewust van elkaars aanwezigheid.”

Mens & machine

MassiveAttacck 2003.2010
Massive Attack

Overigens is niet al hun werk ‘responsive’. Maar het heeft wel steeds die ‘aanwezigheid’, of daar wordt op zijn minst naar gestreefd. Soms mislukt het ook wel eens, lacht Ash. ‘Volume’ heeft ook geen generatieve inslag, maar nieuwer werk wel. Ze proberen tegenwoordig minder projecten te doen maar meer enorm grootschalige permanente werken te realiseren. Zo lopen er meerdere architectuurprojecten in Toronto (Canada), waar de crisis kennelijk niet zo hard heeft toegeslagen. “In tegenstelling tot ‘Volume’ bijvoorbeeld, waarbij je nog defecten kunt vinden die puur te wijten zijn aan tijd- en geldgebrek, kunnen we voor die grootschalige projecten meer tijd nemen om alles tot in detail te overwegen en uit te werken. Ook leren we daardoor met nieuwe materialen werken.” In 2010 realiseerden ze ‘Canopy’, een letterlijk schitterend lichtplafond van zo een honderd meter lang voor een shopping centrum. Met deze kristalachtig flikkerende ingreep zoeken ze een balans tussen organisch en technologisch.

Ash filosofeert graag over het mechanische van de mens en het menselijke van de machine. “Het is fijn als je de indruk krijgt dat ons werk ‘om je geeft’, dat je in een ‘worship’-modus komt. Dus is het voor ons altijd de vraag: hoe maak je een machine die een ‘mind’ heeft.” Door al hun werk in de concertwereld en de architectuur, en door hun adviserend werk voor de televisiewereld, hebben ze ook een beetje een ingewikkelde positie binnen de kunstwereld, vertelt Ash. Dat ligt wellicht ook aan de onwil om inhoudelijk iets te proberen verklaren: “Ik houd er niet van interpretaties voor te kauwen. Ik verkies ‘the ghost in the machine.”

GLOW, Eindhoven: 5-12 november 2011
www.gloweindhoven.nl/
www.uva.co.uk/

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!