David Psutka laat zich steeds lastiger in een hokje plaatsen. Terwijl hij als Egyptrixx en Ceramic TL audiovisuele vernieuwing blijft zoeken, lijkt het alsof de wereld om hem heen zijn muziek steeds meer omarmt zoals die is. “Ik heb het gevoel alsof de club een bizarre broedplaats is geworden.”

door: Hugo Emmerzael

Korrelig

Het is een heldere winterse dag in Toronto. Zo’n dag waarop het lijkt alsof de felle zon niet toe durft te geven dat het eigenlijk best wel koud is. “Het is een lekker low key weekend”, vertelt een zichtbaar tevreden David Psutka over Skype. Terwijl het in Nederland al lang donker is, vult Psutka’s woonkamer zich met de gelige gloed van de koude zon. “De laatste tijd heb ik erg veel getourd als Egyptrixx en als Ceramic TL. Nu heb ik eindelijk weer eens een weekend voor mijzelf. Vanochtend heb ik de bladeren geharkt.”
Het moge duidelijk zijn dat Psutka maar zelden stil zit. Sinds de release van zijn ep ‘Battle for North America’ uit 2010, heeft de Canadese elektronica-artiest drie albums uitgebracht als Egyptrixx. Daarnaast stapelen de samenwerkingen zich op, met diverse geluiden als resultaat: psychedelische folk als Anamai, synthpop als Hiawatha en noise als Ceramic TL, altijd met een experimenteel randje natuurlijk. In januari verschijnt alweer de nieuwe Egyptrixx-plaat ‘Pure, Beyond Reproach’.
En er wordt dus getourd, veel getourd. “De laatste drie jaren zijn zo divers geweest”, legt Psutka uit over zijn tourschema. “Bijna geen enkele show is hetzelfde. Zeker met Ceramic TL gebruiken we veel installaties en andere onconventionele methodes van optreden. Laatst deden we een installatie van een week in een oud gebouw in Toronto, daarna een twee uur durende performance en daarna wat clubshows. Het blijft allemaal lekker onregelmatig.”
Een gebrek aan regelmaat is ook een manier om de muziek van David Psutka te beschrijven. Zoals hij het zelf uitlegt, zoekt zijn muziek naar “de korrelige stukjes van clubmuziek, om die vervolgens te verlengen, uit elkaar te trekken en te verdiepen.” Op plaat resulteert dat in elektronische muziek die de conventies van clubmuziek abstraheert en deconstrueert in donkere, zware en pijnlijke, maar soms ook wonderschone nummers. Waar zijn op techno georiënteerde debuutalbum ‘Bible Eyes’ nog iets meer naar de dansvloer neigde met four to the floor-beats, weelderige synthesizer-arpeggio’s en gastoptredens van dromerige zangers, is zijn opvolgende werk steeds abstracter geworden. Psutka’s focus lijkt te zijn verschoven van beats naar textuur.

Parameters

Psutka wil bovenstaande stelling niet gelijk beamen: “Het is grappig: er zijn meer mensen die zeggen dat mijn nieuwe materiaal anders is, maar zelf zie ik de verschillen niet echt. Als je de vier Egyptrixx-platen naast elkaar legt, hoor je hoe ze met elkaar verbonden zijn. Ze delen allemaal dezelfde principes in compositie en structuur, en ze oogsten allemaal uit dezelfde elementen van clubmuziek. Bovendien: als je mijn eerste Egyptrixx-nummer ‘Start from the Beginning’ hoort, denk je ook niet gelijk dat het conventionele muziek is.”
Waarom is die verschuiving in zijn muziek dan toch zo voelbaar voor de luisteraar? Kunnen we misschien stellen dat het geluid van Psutka met zijn nieuwe albums volwassen is geworden? “Dat zou het kunnen zijn!” Hij bedenkt zich even. “Ik werk het liefst met regels. Ik heb parameters nodig. Dat maakt het gemakkelijker en vermakelijker om een langetermijnplan te maken voor mijn projecten. Als je een tijdsspanne van vijf of tien jaar neemt, is het veel vruchtbaarder om iets te plannen in plaats van voor een synthesizer te gaan zitten en wat te maken om maar wat te maken.”

Openhartig

“Toen ik begon met fulltime muziek maken, werkte ik met ideeën die ik vervolgens over verschillende projecten verdeelde. Nu doe ik dat niet meer. Ik heb het gevoel alsof ik al mijn projecten op zo’n intieme manier ken, dat ik weet waar ik wat voor maak en waarom. Tegenwoordig focus ik me juist een paar maanden op een project voordat ik weer aan iets nieuws begin.”
Op die manier is Ceramic TL ontstaan, Psutka’s meest experimentele onderneming tot dusver. ‘Sign of the Cross Every Mile to the Border’ is een emotioneel antwoord op de ecologische catastrofe die ons onvermijdelijk opwacht. Het is een boze plaat met ruwe texturen, overweldigende klanken en slechts hier en daar een snippertje van een gebroken melodie. Er staan geen vocalen op ‘Sign of the Cross’, toch is het Psutka’s veelzeggendste album tot nu toe. Door zijn album zo nadrukkelijk te positioneren als een reactie op de ecologische omwenteling draagt hij een angstaanjagend, pessimistisch en persoonlijk verhaal uit, waar maar een greintje hoop in valt te bespeuren. “Ik probeerde de gevoelens die ik toentertijd had uit te drukken in geluid, maar in het geval van woordloze muziek ligt dat niet zo voor de hand.”
Om die reden moest Psutka anders denken. “Er zijn nog genoeg middelen om een verhaal in je muziek te krijgen, ook als je noise maakt. Geluid wekte bij mij altijd de meest duidelijke emoties op. Ik kan me echt op een specifieke manier voelen door geluid. Daarom was mijn idee voor Ceramic TL van structurele aard: de notie van totaalgeluid, geluid dat bestaat op alle frequenties van het geluidsspectrum. Het geluid op dit album is zo groots geproduceerd dat het bijna fysiek wordt. Daardoor biedt het misschien wat comfort. Met een opdoemende ecologische catastrofe in het achterhoofd zoeken mensen naar troost; die vinden ze in het herkenbare of in het overweldigende.”
Overweldigend zijn ook de namen die Psutka gaf aan zijn nummers voor Ceramic TL. Een mondvol is bijvoorbeeld de specifieke titel van openingsnummer ‘I Attached to and Pored over Photos of Places I Loved that Were Reduced to Ash’. “Ik koos zulke titels omdat ik alle elementen van het album wilde gebruiken om dit verhaal te vertellen. Ik wilde dat de titels specifiek, persoonlijk en openhartig zouden zijn. Ze zijn bijna over de top in hun specificiteit, maar dat contrasteert juist best prettig met de abstracte muziek.”

Voelbaar geluid

Op het nieuwe album van Egyptrixx’ zijn echo’s te horen van de ambientgeluiden die Psutka heeft gevonden voor Ceramic TL. Het lijkt alsof deze projecten dus toch steeds meer naar elkaar toe neigen, dat heeft volgens hem te maken met de manier waarop hij geluid benadert: “Ceramic TL is een goed voorbeeld van de manier waarop ik in al mijn projecten werk. Het fundamentele vertrekpunt van al mijn muziek is het idee dat geluid voelbaar is. Deze unieke capaciteit van geluid om gevoel over te dragen aan de luisteraar ligt aan het hart van Ceramic TL. Emotionele, specifieke gevoelens zijn verwikkeld in al die frequenties.”
Hoe roept Psutka al die geluiden op? Waar komen ze vandaan? “Dit klinkt misschien een beetje pretentieus,” antwoordt Psutka, “maar veel van mijn ideeën zijn synesthetisch van aard. Ik krijg ideeën van verschillende texturen, kleuren, arrangementen en materialen, en die elementen komen van ANF (Andreas Nicolas Fischer, Duitse kunstenaar, he) met wie ik voor al mijn projecten heb samengewerkt. Mijn visie over mijn projecten heb ik mede te danken aan zijn inbreng. Mijn geluiden hebben zijn beelden geïnspireerd, maar zijn beelden hebben mij ook enorm geïnspireerd. Dankzij ANF is de omvang van mijn projecten steeds groter geworden.”

Bizarre broedplaats

Dat Psutka zijn Egyptrixx-project samen met andere ondernemingen sterker op de kaart heeft kunnen zetten is een luxe, want het betekent dat steeds minder mensen hem in verkeerde hokjes plaatsen. In plaats van een ‘clubartiest met experimentele randjes’ of een ‘experimentele artiest voor in de club’ is hij gewoon Egyptrixx, of Ceramic TL, of een van de andere projecten waaraan hij werkt. Dat scheelt veel verwarring op de dansvloer of in een installatieruimte. “Toen ik zelf nog niet zo’n stabiel beeld had van wat ik met Egyptrixx aan het doen was, had ik weleens moeite met het aantrekken van het juiste publiek. Ik werd geboekt op technofeesten terwijl het grootste deel van mijn set geen techno was. Nu, een paar jaar later, weet ik wat ik moet verwachten en weet ik op welke boekingen ik niet hoef in te gaan. Het geeft me de gelegenheid om onconventionele optredens neer te zetten die ik hiervoor nooit heb kunnen doen.”
Een eventuele verklaring voor het feit dat Psutka’s muziek een luisterend oor heeft gevonden, kan gevonden worden in de manier waarop club- en avant-gardecultuur in toenemende mate met elkaar verweven zijn geraakt. Steeds meer clubs durven avontuurlijke, nieuwe en uitdagende muziek te boeken.
“Het voelt alsof er meer onconventionele clubprojecten zijn”, beaamt Psutka. “Sterker nog: ik heb het gevoel dat de club een bizarre broedplaats is geworden voor allemaal interessante ideeën die de opvattingen van wat muziek zou moeten zijn volledig overstijgen. Politiek, gender, ras: de club – wat dat ook moge zijn – is geëngageerder geworden op dit gebied. Ik heb het gevoel dat dit vijf jaar geleden, toen EDM in zijn sterk gecommercialiseerde vorm opkwam, niet zozeer zo was. Om even te reflecteren op de politieke realiteit waarin wij nu leven: op dit moment gebeuren er hele belangrijke dingen in de club. Ik denk dat het duidelijk is dat veel mensen hun antwoord niet meer zoeken bij politici en de zakenwereld. Ik in ieder geval niet. Ik stop meer vertrouwen in de andere muzikanten die ik over de wereld in clubs zie. Zij hebben de antwoorden die we zoeken. Of ze roepen de juiste vragen op.”

Dit artikel verscheen eerder in GC #137.

Discografie