‘Eartheater is genoemd naar een aardworm. Die put stoffen uit de grond en maakt er voeding van,’ verklaart Eartheater. In haar rijke universum schept ze vanaf nul de meest bijzondere klankenpaletten, vloeien hardcorebassen en harp moeiteloos samen. ‘Op het platteland verveelde ik me – ik creëerde daar dan ook heel wat persoonlijke mythologie.’

‘Je weet dat je iets nieuws hebt als mensen er een probleem mee hebben.’

Ons interview begint met de reflectie van wuivende palmbomen in het glas van Eartheaters verblijf. Haar camera staat op een tafel, waarop een bord eten klaar staat en een glas wijn. In de verte lijkt iemand te bewegen. Als Eartheater dan tevoorschijn komt, is dat als een schaars geklede engel; ze komt elegant aan tafel zitten, gehuld in een zijden sjaal bedrukt met haar laatste ‘Phoenix Flames Are Dew Upon My Skin’–albumcover. Halverwege één van haar antwoorden raakt ze afgeleid door de rode stof, kijkt me lachend aan en peilt naar wat ik ervan denk. Zo toont ze meteen het dromerige karakter dat ook in haar muziek doorklinkt.

Nog iets dat haar meteen onderscheidt van de meeste geïnterviewden is haar nieuwsgierigheid. Ze lijkt zich af te vragen wie ze voor zich heeft en luistert scherp naar de vragen die ik stel. Zo gaat het gesprek binnen de kortste keren over de relaties die ze achter de rug heeft, over haar fascinatie voor duiven en over haar lievelingseten (mosselen, vis en passievruchten, jht). Ze behandelt deze onderwerpen met dezelfde ernst als wanneer het gaat over haar muzikale evolutie, of de achtergrond waar haar ontzagwekkende talenten in bloeiden.

‘Ik denk dat het van op jonge leeftijd al heel erg tot uiting kwam dat ik vooral aanleg had voor kunst en muziek. Mijn moeder heeft dat opgemerkt en zette zich in om die vonken te voeden, iets waar ik inmiddels erg dankbaar voor ben. Ik heb er sindsdien immers zelden tot nooit spijt van gehad dat ik de Amerikaanse presidenten niet vanbuiten ken, of een sukkel ben in geometrie.’ Integendeel, de multi-instrumentaliste verovert de muziekwereld met haar jongste albums Irisiri (2018) en Phoenix Flames Are Dew Upon My Skin (2020). Dat laatste album maakte furore in september 2020 – de thema’s van confrontatie en evolutie sluiten dan ook op nonchalante wijze aan op bredere, prangende vragen die geactiveerd worden door de pandemie.

‘Ik merkte dat ik, door heel, heel diep onder mijn eigen huid te gaan, op punten uitkwam waar al die tekst plots heel dubbelzinnig werd en begon te raken aan een grotere maatschappelijke onrust. Volgens mij is dat wat er gebeurt als je heel eerlijk bent tegenover jezelf; dan wordt het persoonlijke groter, behandel je dingen waar men liever van wegloopt.’  

Beton

En inderdaad: Eartheater maakt muziek zoals iemand tijdens een psychedelische trip denkt en voelt. Haar teksten en klanken lijken een directe en toch verfijnde schets van haar onderbewuste, waarbij ze impulsen de vrije loop laat. ‘Ik ben gewoon maar met mijzelf aan het dealen zoals iedereen,’ aldus Eartheater. ‘Natuurlijk zijn er mensen die aanstoot nemen aan wat ik maak, maar dat hindert me niet – kunst maken is geen populariteitswedstrijd en ook onbegrip is tijdelijk.’

Meer nog, het is een logisch gevolg van provocatie, hetgeen dan ook een wezenskenmerk zou zijn van muziek. ‘Als er in de negentiende eeuw weerstand was tegenover de Vijfde Symfonie, dan was dat omdat er een idee aan hen werd gepresenteerd dat nog niet was uitgebeend, nog niet gaar – er was bij het publiek dan ook nog geen referentiekader voor ontwikkeld. En dat terwijl muziek altijd een paar stappen voorop blijft. Eén van mijn favoriete denkers zei bijvoorbeeld dat als je de toekomst wil zien, je naar de muziek moet kijken.’

Als Eartheaters klanken onze toekomst weergeven, dan is die zoet, avontuurlijk en contrastrijk. ‘Op mijn achttiende verliet ik de middelbare school en verhuisde ik naar New York City. Ik kwam dus van het platteland, waar ik gewend was om dag in dag uit dierenpoep te scheppen en bevond me ineens in de stad, waar ik op de stoep zat, bumping into strangers, drinking forties and smoking cigarettes.’

Die verandering van levensstijl had echter geen impact op haar wilde verbeeldingskracht. ‘Ook in de stad vond ik mythologie. De duiven daar zijn wilde dieren die in de stad opgaan. Ze behoren tot het dierenrijk, maar tegelijk dragen ze de sporen van uitstoot op hun vleugels, leven ze op tussen het beton.’ Ook Eartheater bevond zich in die spagaat; dat loste ze op door al buskende haar magie in het ritme van de grootstad te injecteren, al snel haar eigen New York Minute meemakend.

‘Op een moment stond Roberta Flack stil voor mijn muziek. Ze wou samen muziek maken, we gingen uit eten en werden vrienden. Maar de bal kwam pas echt aan het rollen toen ik in Brooklyn belandde. Toen ik op straat aan het spelen was, werd ik door de eigenaar van een zaaltje gevraagd om binnen te komen optreden. Daar ontmoette ik een man die me mee uit vroeg en we belandden samen in een restaurant. Op die plek kwam er tijdens het roken iemand heel nerveus een sigaret vragen. Bleek dat dit een mormoonse was die ontsnapt was om antropologie te gaan studeren aan Harvard – ze stond op het punt om van een producer een miljoen te vragen voor een documentaire en had nog iemand nodig voor de muziek. Vanaf dat moment wandelde ik met haar honden, deed ik al haar was, en schreef ik hedendaagse protestliederen voor de soundtrack van haar docu.’

‘Iets anders dat de weg heeft gebaand is de band Guardian Alien, een project dat ik heb gedaan in samenwerking met een ex, Greg Fox.’ Hier bracht ze van achter haar synthesizer bezwerende gothic shoegaze die een publiek van muziekliefhebbers voor zich won. ‘Greg wou op de duur dat het vooral zijn project was, en dan had ik zoiets van; oké, dan doe ik het mijne. Daar is Eartheater geboren, en het eerste album ‘Metalepsis’.’

Het album kwam in 2015 uit op Hausu Mountain en toont een Eartheater die speelt met grunge en kraut, muzikale elementen tot het uiterste duwend tot een rekbaar geheel. ‘Pitchfork en FACTmag publiceerden erover, en voor dat ik het wist nam het Europese boekingskantoor Qu Junktions contact met me op. Zo ben ik doorheen Europa beginnen touren. Voor experimentele artiesten kan dat de doorslag geven,’ aldus de kunstenares. ‘Touren is het brood en boter van de muzikant tegenwoordig, door platen te verkopen kom je er niet.’ 

Rusteloos

Eén van de meest recente hoogtepunten was dan ook een optreden in het MoMa in september 2020. Waar de Eartheater-opnames akoestisch gesourced zijn en dan bewerkt en gelaagd, zet ze hier een muizenstapje terug naar het meisje dat straatmuziek maakte in Central Park. Zo brengt ze in het rood gehuld nummers op een gitzwarte gitaar, die ze feilloos bespeelt terwijl ze met haar stem lichte ombuigingen aanbrengt in melodie: sommige basnoten worden hoge noten en vice versa.

‘Ik word rusteloos als ik toegeef aan één bepaalde formule,’ aldus Eartheater. ‘Je zou het stilistische claustrofobie kunnen noemen.’ Dat verklaart haar bewondering voor Mica Levi, muzikale kameleon en één van haar favoriete artiesten van het moment. Haar liefde voor CocoRosie kwam wat vroeger. Van jongs af aan was Eartheater verslingerd aan de speelse muziek van zussen Sierra en Bianca Cassidy, wiens extreme stemgeluiden ze lijkt te versmelten in haar stemvoering. ‘Ook zij betrekken geluiden van speelgoedjes en andere gekke field recordings,’ aldus Eartheater. En hoewel ze geen afgoden heeft, apprecieert ze ook de avant-gardecomponist William Basinski, waar ze samen modeshows mee keek tijdens het daytime sippen in New York. ‘Billy snapt alle aspecten van kunst maken: het geduld, de stijl, de voorliefde voor hetgeen dat verdwijnt. Hij is een prachtige artiest.’

Eartheaters maakproces varieert naargelang het nummer. ‘Er is geen formule, elke song heeft zijn eigen methode en geschiedenis.’ Voor het album ‘Phoenix Flames Are Dew Upon My Skin’ zette ‘Below The Clavicle’ de toon. ‘Ik was aan één stuk door aan het touren geweest en toen dat voorbij was had ik een hele romantische, rijke en zwoele zomer, waarin ik ‘Trinity’ schreef. De dag dat ik klaar was met mixen vloog ik naar Spanje om aan ‘Phoenix’ te beginnen en ik was zó kapot, dat ik een week lang heb geslapen. Ik voelde me daar erg schuldig over, omdat ik het gevoel had dat ik in de studio moest zitten – maar na die week werd ik wakker en pakte ik mijn gitaar op.

Iets dat ik vaak doe als ik aan een nummer begin is kleine schetsen maken, ongeveer twintig seconden, en luisteren naar wat korte stemopnames. Eén van die memo’s was ééntje die ik een tijd terug had opgenomen in mijn moeders huis – er was enkel een refrein te horen, ‘Come back to me and take me riding – let’s just get physical, don’t wanna talk’. Ik hield ervan hoe die melodie me deed voelen, sloeg het aan op gitaar en de rest van het nummer volgde in één adem. De week erop was ik niet uit de studio weg te slaan,’ zegt Eartheater lachend. ‘Ik deed geen oog meer toe.’

‘Het is waar dat mijn muziek soms iets kitscherigs heeft of bij momenten zelfs bezeten. Maar er is niets dat me daarin weerhoudt. Ik vind het juist fijn om die wrijving op te zoeken, om ongemak tot een uiterste te duwen, tot op het punt dat het kunst wordt. En inderdaad: de op 12 april gelanceerde videoclip voor ‘Faith Consuming Hope’ opent met Eartheater in nonnenhabijt terwijl ze, omringd door brandende kaarsen, confronterend in de lens kijkt. Als ze dan de kerk uit wandelt valt op dat de jurk zo strak rond haar lichaam is gehuld dat haar borsten er uit puilen; extatische beelden van Eartheater in een vederlichte jurk worden afgewisseld met momenten waar ze een man tussen haar benen knelt onder een viaduct. En rusteloos als ze is, is er alweer een nieuwe creatie op komst: haar volgende, zelf geregisseerde videoclip komt uit in april, en kwam tot stand in samenwerking met haar vriendje IZE, de rapper die vorig jaar ‘This Is Not A Drill’ uitbracht.

Verbeelding

‘Natuurlijk is het mogelijk om iets volledig nieuws te creëren, en ik denk dat ik dat met mijn muziek doe. Je weet dat je iets nieuws hebt gebracht als mensen er een probleem mee hebben. En als dat niet gebeurt, wel – dan is er iets mis.’ Met teksten als ‘Give me that deep throat – Gag reef’ wordt de verbeelding alvast op weinig kuise manieren aangespoord. Van holle provocatie kunnen we hier echter niet spreken: Eartheaters muzikale geletterdheid is enorm.

De kunstenares begon dan ook al viool te leren toen ze drie was. Haar passie voor muziek reikte zo ver, dat ze er ondanks haar dyslexie in slaagde om muziek te lezen. Veelal vloeien in haar muziek dierlijke, mythologische beelden samen met die klassieke invloeden, in een vorm die niet eclectischer kan. Op ‘Irisiri’, bijvoorbeeld, schragen vioolpartijen gekrijs, met teksten als ‘go to bed for dinner’ en ‘I can fucking chug water hard’ als kers op de taart. Phoenix Flames Are Dew Upon My Skin is akoestisch, geduldiger, meer uitgepuurd; maar toch zijn er dezelfde dynamieken aanwezig, wordt waanzin uitgespeeld tegenover verfijning en breekbaarheid. Hoogtepunt is het ontwapenende ‘Below The Clavicle’, dat hier een balans in treft waar zelfs Joanna Newsom jaloers op zou zijn. ‘Contrasten zijn o zo belangrijk in muziek,’ aldus Eartheater. ‘Als je twee tegenovergestelden tegen elkaar uitspeelt, benadrukken ze elkaars essentie.’

Voor Eartheater is er niets waardevoller dan experiment. ‘De belangrijkste vraag die we onszelf kunnen stellen is: ‘waarom kies ik om niet te sterven?’. Waarom blijven doorzetten, elke dag door, als je niet in God gelooft? Is dat gewoon voor moeder, voor de kindjes, voor de anderen om ons heen? Waarschijnlijk wel, of toch in veel gevallen. Maar dat maakt de vraag naar waarom ik leef niet minder relevant. Ze wordt dan ook des te prangender nu we in het Westen met zo’n epidemie van depressie leven. Mensen zijn er te verwend, de zin is zoek. Ik vind die zin in het experiment – op veilig spelen, is als sterven voor mij. En dus neem ik het risico dat ik iets verkeerd zou zeggen, of zelfs dat iemand aanstoot neemt aan wat ik zeg. Ik doe dat omdat we verder moeten, omdat ik verder moet. Als ik experimenteer, voel ik dat ik leef.’

Dit artikel verscheen eerder in GC #163.

Discografie