Close-up in het Amsterdamse EYE toont de komende maanden een bonte verzameling materiaal van in Nederland werkende video- en filmkunstenaars. George Vermij valt vooral de gevarieerdheid van methodes en thematiek op, die de expositie zo spannend houdt.

Felix Burger – Weisser Zwerg (2016)

‘Close-up’ biedt een eigentijdse selectie van jonge kunstenaars en regisseurs die film en video op verschillende manieren gebruiken. De gevarieerde selectie grijpt deels terug op oudere methoden en tradities, maar blijft door zijn diversiteit spannen. Deze jonge lichting kent de filmgeschiedenis en voegt daar een mooi nieuw hoofdstuk aan toe.
Binnen die diversiteit vallen bepaalde pijlers op. Bepaalde filmmakers zijn vooral geïnteresseerd in film als pure beeldkunst of bewegende poëzie. De eerste werken die je ziet op de tentoonstelling vallen duidelijk in die categorie. Helen Dowlings ‘These Are My Friendly Hands’ en ‘The Burning Time Slideshow’ zijn psychedelische kleurentrips met een oog voor merkwaardige texturen. Iets verderop zie je die fascinatie voor kleuren en onwerkelijke projecties ook terug bij Florian & Michael Quistrebert met de verleidelijke kunstmatige vlammen die een deel vormen van hun ‘Void Fires’.
Andere kunstenaars gebruiken meer dan alleen het doek. Felix Burger heeft met ‘Weißer Zwerg’ een ruimte omgetoverd tot een soort museumzaal met projecties, foto’s en sculpturen. Al die objecten lijken te refereren aan het werk van Joseph Beuys en de filmbeelden tonen een artistiek ritueel dat weer banden heeft met de Wiener Aktionisten.

Marokko

Naast de installaties zijn er werken te zien die banden hebben met de essayfilm, waarin verschillende onderwerpen en observaties op associatieve wijze met elkaar worden verbonden. Belit Sağ neemt in haar film ‘and the image gazes back’ de oudste foto van een persoon als uitgangspunt voor overpeinzingen over de betekenis van beelden. Op deze foto, gemaakt door Louis Daguerre, is een schimachtige figuur te zien. Sağ heeft het vervolgens over de relatie tussen fotografie, film en de dood. Iets waarover ze verder uitweidt als ze beelden beschrijft van de executie van een journalist door IS. Het zijn beelden die zij niet zelf gebruikt, maar door middel van een pakkende voice-over overbrengt bij de kijker. Haar film moet geïnspireerd zijn op het werk van Harun Farocki, die een soortgelijke methode toepaste om de betekenis van beelden te doorgronden.
Een essayfilm van een meer poëtische aard is Hamza Halloubi’s ‘Un après-midi à Larache’, die begint met een opmerkelijke observatie als de filmmaker ontdekt dat zijn telefoon in zijn zak per ongeluk is gaan filmen. Die abstracte beelden krijgen door Halloubi’s woorden en gedachten een nieuwe dimensie, waarna de film een verrassende wending neemt. Hij vertelt over het zwervende bestaan van Jean Genet en zijn reizen door het Midden-Oosten. De film eindigt sereen met beelden van diens graf in Marokko.

Drones

De invloed van de slow cinema-beweging is ook terug te zien in een aantal werken. David Verbeeks speelfilm ‘Full Contact’ is voor de tentoonstelling aangepast; op twee schermen zijn fragmenten te zien. Het verhaal gaat over een dronepiloot die met zichzelf in het reine moet komen nadat hij een school heeft opgeblazen. De beelden die in EYE zijn te zien hebben een hypnotische kracht die versterkt wordt doordat ze losstaan van de narratieve structuur van de normale film. Het verhaal dat zich normaal ontvouwt op één scherm is nu versplinterd waardoor je als kijker wisselt tussen een beklemmende selectie beelden. De onwerkelijke lange shots van een afstand doen denken aan Omer Fasts ‘5000 Feet Is the Best’, die ook gaat over de bekentenissen van een dronebestuurder.
Slow cinema op zijn meest meditatief zijn de twee filmische requiems van Janis Rafa, die lange ononderbroken tracking shots gebruikt om twee ongelukken te observeren. Een gezonken schip wordt zo langzaam in beeld gebracht, terwijl op de achtergrond een prachtig mediterraan landschap is te zien en een fanfare begrafenismuziek speelt. De composities hebben een sterke gelijkenis met bepaalde shots uit Jean-Luc Godards ‘Le Mépris’ waar de camera ook uitkijkt over een immense Middellandse Zee. Het tempo en grote formaat nemen je mee in de onverschillige natuur die de catastrofe omgeeft.
Tot slot is er nog de mooie stopmotionanimatiefilm ‘Los Andes’ van Joaquín Cociña en Cristóbal León, die een soort postkoloniaal sprookje vertelt over oergeesten en hermafrodiete reuzen die verscholen zitten in de bergen van de Andes. Het filmpje imponeert door de ruwe, maar ingenieuze animatie en het merkwaardige verhaal dat door een mysterieuze stem ten gehore wordt gebracht.

Dit artikel verscheen eerder in GC #132.