Recent kwamen er nieuwe platen uit van drie Belgische bands die in meer of mindere mate kunnen worden geschaard onder het genre van black metal: Alkerdeel, Emptiness en Wolvennest. Blackmetalbands trekken steeds meer de aandacht, ook in België. Tijd voor een overzicht.

Met in gedachten de eerdere rapportages die in dit blad verschenen over de Nederlandse blackmetalscene (zie GC#141 en GC#153) rees de vraag hoe het dan eigenlijk zit aan zuidelijke zijde? Om hier iets zinnigs over te kunnen zeggen, contacteerden we een aantal mensen met voldoende kennis over het reilen en zeilen van black metal in België.

Woestijn

Johan Heyrman is een van de mensen die ‘Addergebroed’ volschrijven. Die blog besteedt al ruim tien jaar aandacht aan black metal met veel oog voor Belgische (en Nederlandse) bands. ‘Vergeleken met de Nederlandse scene, waar meer moderne, hybride black metal wordt gemaakt, richten veel van de nieuwe Belgische blackmetalbands zich toch meer op de old school, satanische onderwerpen. Er hangt daarnaast een typische zweem van mysterie om hen heen, iets wat ik zelf wel kan waarderen.’

Ook spreken we met Jo Versmissen, oprichter van het label Babylon Doom Cult, waarop hij onder meer platen van Witch Trail en Alkerdeel uitbrengt; en voorheen werkzaam als boeker in de organisatie OnderGronds. Versmissen heeft zijn twijfels bij het bestaan van een overkoepelende scene. ‘Het lijkt in België een beetje gefragmenteerd. Naar mijn idee is er eerder een concentratie van bands rondom bepaalde platenmaatschappijen dan rondom steden of regio’s.’

‘Het hebben over ‘ware black metal’ staat haaks op het fundament van het genre.’

Jeroen Pede, zanger Alkerdeel

Verder werd ons door Walter ‘Roadburn’ Hoeijmakers aangeraden een praatje te maken met Peter Cousaert, die met zijn onlineradioshow ‘De Pankraker’ luisteraars leert dat er altijd extremere en rauwere muziek bestaat dan men denkt. Cousaert is bovendien bezig met een boek over black metal in Nederland en België; dus het zou een misdaad zijn geen gebruik te maken van zijn opgedane inzichten. Hij brengt ons echter subiet van slag. ‘Volgens mij bestaat de Belgische blackmetalscene niet. Ze is voor mij altijd een soort woestijn geweest, met hier en daar een mooie bloeiende cactus, maar met vrij weinig om het lijf.’

De informatie hieronder komt voornamelijk uit enerverende gesprekken met Heyrman, Versmissen en Cousaert. Op onze website kan je hun straffe meningen in uitgebreidere vorm teruglezen.

Tijdsdocument

Om het heden te kunnen duiden, gaan we in vogelvlucht door de dertig jaar historie aan black metal in België. Hoewel er in de beginjaren van het genre genoeg gebeurde, wisten maar weinig bands boven het maaiveld van gruizig klinkende tapes uit te komen. Zo is er de enige release van de Antwerpse band Noctran Demanto, een live-opname van een optreden op het Nederlandse festival Black Fame. Niet bijzonder goed, maar een interessant tijdsdocument. Hetzelfde verhaal kan worden verteld over Berserk uit Aalst, dat in 1993 een cassette uitbracht met een kwartier aan anti-christelijke muziek met titels als ‘Urinate On The Crucifix’.

Rond dezelfde tijd komen drie bands op die in retrospectief kunnen worden aangewezen als ‘de grote drie’: Ancient Rites en Lugubrum uit Vlaanderen en Enthroned uit Wallonië. Allen nog steeds actief, hoewel samenstellingen wisselden en er in Enthroned inmiddels geen originele leden meer zitten. Al vroeg onderscheidden deze bands zich met kwalitatief goede muziek én opnames. Wat de bands ook gemeen hadden en wellicht nog steeds hebben, is dat zij in het buitenland een hoger aanzien hadden dan in België, met veel aandacht in de internationale muziekpers en het spelen van headline shows.

Waar de muzikale koers van Enthroned altijd op black metal gericht is geweest, tonen de oeuvres van Ancient Rites en Lugubrum een breder pallet aan genres. Vooral de leden van Lugubrum toonden daarbij hun experimentele kanten; elk album is weer afwijkend van een mogelijke norm. Vanaf midden jaren 1990 volgden verschillende groepen die zich meer richtten op melodieuze black metal, waarbij in navolging van Lugubrum – al dan niet geslaagd – ook het experiment werd opgezocht. Bands als Urghar Moork en Rhymes Of Destruction klonken toen misschien interessant, maar terugblikkend eigenlijk erg rommelig.

Tussen de jaren 2000 en 2010 lijkt black metal een beetje op zijn gat te vallen. Alkerdeel zette vanaf 2007 de eerste schreden op een pad dat nog altijd voorwaarts en omhoog leidt. Paragon Impure uit Antwerpen, waar de bassist van Lugubrum in speelde, bracht in 2005 een album uit dat in bepaalde kringen als een klassieker wordt beschouwd: ‘To Gaius! (For The Delivery Of Agrippina)’. Er komen zeker nog nieuwe bands die black metal in die periode brengen, maar de rek is er enigszins uit.

Versplintering

Het afgelopen decennium daarentegen lijkt er sprake van een absolute hausse aan blackmetalbands in België. De hedendaagse scene kan allicht rijker genoemd worden dan die van de jaren 1990, die in het genre nog altijd vaak wordt geroemd. Nog steeds is er een stevige omhelzing van ondergrondse esthetiek (zo zijn weinig van de bands te vinden op Spotify), maar kwaliteit is stukken prominenter aanwezig. De gesprekken die we voerden met ‘onze’ drie experts schetsen een beeld van een versplinterd landschap, waarin ogenschijnlijk een beperkt aantal geografische kernen aan te wijzen zijn.

De bindende factor in stijl en aanpak van de bands lijkt echter het platenlabel te zijn. Het meest in het oog springende: Medieval Prophecy Records, dat sinds 2017 maar liefst 21 albums heeft uitgebracht. Het label is gesitueerd in de omgeving Verviers/Luik en herbergt veelal bands die geënt zijn op het rauwe geluid van de jaren 1990. Onder meer Moenen Of Xezbeth, Orkblut, Phlegethon’s Majesty, Crypts Of Wallachia en Regnum Tenebrarum hebben cassettes op het label uitgebracht. Zij zijn gezamenlijk actief onder het Ancient Hounds-collectief, wat een soort van scene zou impliceren. Als we inzoomen, blijkt echter dat veel bands uit dezelfde muzikanten bestaan, wat het aantal actieve individuen weer wat relativeert. Wat ook opvalt in Wallonië, is dat er veel ex-leden van Enthroned actief zijn in meer recente bands, zoals Slaughter Messiah en Heinous.

Blastbeat

In Vlaanderen zien we ook een aantal labels die zich op black metal richten. Al genoemd is Babylon Doom Cult, dat sinds 2017 actief is. Al langer bezig is Immortal Frost Productions, opgericht in 2009 in Australië, maar naar België verhuisd in 2010. De muziekstijl op dit label varieert van de traditionele blastbeat als ijkpunt tot een moderner geluid, of een combinatie van beide. Groepen als Antzaat, Ars Veneficium en Drawn Into Descent hebben de afgelopen jaren hierop sterke platen uitgebracht.
Een label dat zich niet specialiseert in black metal, maar wel een paar belangrijke spelers als Alkerdeel, Wiegedood, Soul Grip en Kludde heeft uitgebracht, is Consouling Sounds. De nadruk ligt daar op het postrock- en metalgenre en het verbaast dan ook niet dat de door hen uitgegeven black metal hier ook invloeden van heeft.

Een stuk obscuurder is de kleine platenmaatschappij en distributeur Gramschap uit Antwerpen, dat zich sinds 2018 op de blackmetalmarkt begeeft met voornamelijk tapereleases van onder meer Walginghe, Nartvind en Altered Heresy. Ook interessant om te benoemen is het label Haunted By Ill Angels, dat gerund wordt door de lui achter de band Kosmokrator. In de afgelopen twee jaar heeft het zes cassettes uitgebracht, waaronder de debuten van Serpent Mass en Ish Kerioth.

We eindigen in Brussel, waar niet zozeer een label maar een muzikant aan het roer staat van de meeste releases van de afgelopen paar jaar. Olmo Lipani, die schuilgaat achter de noemer Déhà, lijkt vanuit zijn Opus Magnum Studios zo’n tientallen platen per jaar de wereld in te sturen, waaronder de meeste recente albums van Wolvennest en Cult of Erinyes. Hoever zijn betrokkenheid precies reikt is onduidelijk, maar hij heeft in ieder geval als gastmuzikant meegewerkt aan het debuut van het Brusselse eenmansproject Ôros Kaù.

Met het noemen van Wolvennest raken we nog een interessant discussiepunt. Hun muziek is eerder thematisch dan stilistisch black metal te noemen. En dan komen de vragen. Hoever kunnen de grenzen van het genre worden opgerekt ? En hoe zit het met het gebruik van de eigen taal, iets wat in de Nederlandse blackmetalscene aan populariteit lijkt te winnen? Kijk alvast op onze website voor een verdere verdieping van de Belgische blackmetalscene.

Alkerdeel / Jeroen Pede

‘Je kunt in België niet van een blackmetalscene spreken’

‘Ha, Gonzo (circus), daar hebben we goede herinneringen aan. We speelden op het twintigjarig jubileum van het blad, in 2012 in Brussel. Luc de Vos stond toen in ons publiek.’ Jeroen Pede, zanger van de band Alkerdeel, is direct enthousiast als we hem benaderen. Alkerdeel is sinds 2007 actief in de Belgische metalwereld en met een zojuist verschenen nieuw album (‘Slonk’) zien we voldoende aanleiding om de band te polsen over de scene waar zij zelf deel van uitmaken. Pede gooit meteen maar een visie op tafel die het artikel op losse schroeven lijkt te zetten. ‘Vanuit mijn standpunt kun je in België niet van een blackmetalscene spreken.’ Dat belooft meteen.

Bewonderenswaardig

Gelukkig is Pede er niet de persoon naar uitspraken als deze te doen zonder ze te kunnen staven. ‘Het benoemen van een scene is sowieso lastig, omdat iets van buitenaf over kan komen als zodanig, terwijl het vaak wat ingewikkelder ligt als je van dichterbij kijkt. Zelfs de zo geroemde Noorse blackmetalscene van begin jaren 1990, waarvan gezegd werd dat het uit een inner circle bestond, was in feite geen scene. Als je de mensen spreekt die er onderdeel van waren, vertellen ze je dat er geen sprake was van een gestructureerde samenwerking. Vanuit ons eigen perspectief horen wij met Alkerdeel nergens specifiek bij. We kennen veel bands en zijn lang actief, maar om nou te zeggen dat er een hechte scene is? Wat bijvoorbeeld Amenra doet met hun collectief Church Of Ra, dát zou je een scene kunnen noemen. Wij hebben ook weleens meegespeeld op evenementen van hen en zitten op hetzelfde label, Consouling Sounds, maar wij maken geen deel uit van die scene.

Ook op ideologisch vlak en wat betreft filosofie achter de muziek staan veel blackmetalbands in België ver van elkaar. Het enige verband is vaak de vriendschappelijke connectie; die staat eigenlijk boven de muziek. Ik denk dat in Vlaanderen de meeste blackmetalbands alleszins zo opereren. Wat er in Wallonië speelt, durf ik niet te zeggen, maar één Belgische blackmetalscene is er zeker niet.

Natuurlijk zijn er individuen en organisaties die een belangrijke rol spelen in het creëren van mogelijkheden voor bands. In Gent is er een klein café, de Kinky Star, dat heel belangrijk is op dit vlak. Een zeer inspirerend kot. De gasten van Witch Trail werken daar ook aan mee. In Antwerpen heb je Antwerp Music City en Het Bos. We hebben bij die laatste vaak mogen spelen en hebben veel aan hun steun gehad. Zij houden zich niet alleen bezig met muziek, maar ook met kunst, en hebben zelfs een volkskeuken. Een bewonderenswaardige plek.’

Slonk

De muzikale invloeden van Alkerdeel lopen zeer uiteen, maar de band weet deze samen te brengen in een eigen vorm van black metal. Blijkbaar gebeurt dit ook weleens onbedoeld. ‘We hadden aanvankelijk het idee om een midtempo plaat te maken, omdat het vorige album vrij hard was. Dat is dus mislukt met ‘Slonk’. Ons gevoel stuurde ons blijkbaar toch een andere richting op. Waar we vroeger meer invloeden van doom en sludge in onze muziek hadden, gaan we de laatste jaren onbewust meer de kant op van death, crust en grind.

Wat dat betreft, is onze samenwerking met Maurice de Jong van Gnaw Their Tongues een belangrijk kantelmoment geweest. Door met hem te werken, beseften we nog meer dat je genres die superver uit elkaar liggen tot een geheel kan smeden. Dat heeft een bepaalde flow in onze muziek teweeggebracht.

Op dit vlak vind ik Emptiness een groep die erg interessant bezig is. Ze zijn ooit gestart als blackmetalproject, maar wat je het nu moet noemen, geen idee. Triphop? Ze zitten ver weg van het traditionele geluid, maar hun visie is meer black metal dan elke andere band. Het genre is ontstaan uit een streven naar vrijheid, dus waarom zou je het begrenzen? Het is zo tegenstrijdig dat mensen het hebben over de ‘ware black metal’. Voor mij staat dat haaks op het fundament van het genre.’

Emptiness / Jérémie Bézier

‘Als het over Emptiness gaat, komen genres altijd ter sprake’

Het vanuit Brussel opererende Emptiness is al sinds 1998 actief in de Belgische muziekwereld. Waar de band op zijn eerste vier albums qua stijl meer de gangbare definitie van black metal volgde (vooruit, vermengd met wat invloeden van death metal), kwamen er op ‘Nothing But The Whole’ (2014) en ‘Not For Music’ (2017) steeds meer avant-garde elementen bij. Met hun onlangs verschenen plaat ‘Vide’ gaan de bandleden nog een groot aantal stappen verder. Zijn zij met hun vernieuwende visie juist de overtreffende trap van black metal, zoals Jeroen Pede van Alkerdeel stelt? We leggen het voor aan Jérémie Bézier, zanger en bassist van Emptiness, die op verschillende vlakken zijn steentje heeft bijgedragen aan de scene in Brussel en omstreken.

Bescheiden

Bézier is naast zijn werkzaamheden voor Emptiness ook jarenlang actief geweest in Enthroned, een van de grondleggers van de Belgische blackmetalscene. ‘Ik heb op vier albums van Enthroned meegespeeld en vijf van hun albums geproduceerd.’ Daarnaast is hij in 2009 samen met Oliver Lomer, Emptiness-gitarist, begonnen met een eigen opnamestudio in Brussel, de Blackout Studio. ‘Daarmee heb ik de afgelopen tien jaar veel Belgische bands opgenomen. Ik denk dat je hiermee wel zo’n beetje de samenvatting hebt van mijn bijdrage aan de scene in België.’

Bescheidenheid siert de mens en zeker ook Bézier, die allicht een belangrijkere rol inneemt dan hijzelf durft toe te geven. De Blackout Studio zag op een pertinent moment het levenslicht. ‘In de begintijd van de studio werkte ik samen met iemand die visuals maakt, onder meer voor het festival A Thousand Lost Civilizations in Brussel. Ik heb daar een tijdlang aan bijgedragen op gebied van logistiek en geluidstechniek. Dat festival is een belangrijke katalysator geweest in de ontwikkeling van een nieuwe blackmetalscene rondom Brussel. Voor die tijd was het vrij stil op dat gebied. Als er al iets gebeurde, was dat in Vlaanderen.’

Zijn studiowerk zorgde ervoor dat Bézier met veel verschillende muzikale invloeden in aanraking kwam en dat hij steeds meer begon na te denken over de mogelijkheden van geluid. Het recent uitgekomen ‘Vide’ toont aan dat Emptiness zich wat dat betreft buiten alle gebaande genrepaden durft te begeven.

Vide

Bézier heeft lange tijd getwijfeld of de buitenwereld de visie van de band wel zou begrijpen. Het schrijven en opnemen van ‘Vide’ was een zeer persoonlijk traject voor de band; en Bézier in het bijzonder. ‘Met Emptiness proberen we eigenlijk altijd vanuit een bepaald gevoel te werken, namelijk dat de mens er niet toe doet, bezien in het grotere geheel. Een besef van de harde realiteit, met een focus op puur verdriet. We wilden dit keer dat gevoel dicht bij huis zoeken. Met dat idee hebben we ervoor gekozen om ditmaal juist niet in de studio op te nemen. We hebben wat lichte apparatuur verhuisd naar mijn appartement en alle technische zaken zo veel mogelijk losgelaten. We wilden instinctief te werk gaan, kijken welke energie we op deze manier konden aanboren in onszelf. Ons kwetsbaar opstellen. Uiteindelijk is het resultaat veel groter geworden dan we voor ogen hadden.

Normaal gesproken ben ik altijd zelfverzekerd over onze muziek, maar ditmaal voelde het zo persoonlijk en intiem, dat ik bang was voor de reacties. Het album is echt bedoeld als een intense luisterervaring van begin tot eind. Na de eerste recensies te hebben gelezen, heb ik er wat meer vertrouwen in dat er mensen zijn die het zullen begrijpen voor wat het is.’
Of mensen zullen vinden dat het ook black metal is, valt te betwijfelen. Bézier moet lachen. ‘Als het over Emptiness gaat, komen genres altijd ter sprake. Wat is dat toch met mensen? Blijkbaar hebben ze het nodig. Black metal, experimenteel … Het zal afhangen van hoe ervaren een luisteraar is binnen een genre. Zelf noemen we het maar misery pop en ons label prefereert dark lounge. Ons maakt het niet uit.’

Wij volgen het standpunt van Jeroen Pede en beschouwen het als black metal in optima forma.

Dit artikel verscheen eerder in GC #162.

Koop deze editie in onze webshop!

Live

Wolvennest
Wolvennest
Emptiness
Wolvennest

Discografie

(Wolvennest -) Temple (Ván Records, 2021)
(Emptiness -) Vide (Season Of Mist, 2021)
(Alkerdeel -) Slonk (Babylon Doom Cult Records/Consouling Sounds, 2021)
(Effroi -) Sinister Omen (Medieval Prophecy Records, 2021)
(Nartvind -) Ruinous (Gramschap, 2021)
(Ôros Kaù -) Imperrii Templum Aries (Epictural Production, 2020)

Lees meer

Lees meer over black metal in Nederland
in GC # 141
Lees meer over black metal in Nederland in GC # 153

Mind the Gap

Luister naar Vide van Incomplet op MTG#Emptiness