Beeldbank Verslaafd aan paranoia

Homecoming put uit een rijke traditie van paranoiathrillers, maar wat zegt die fascinatie over onze angsten?

In de rubriek Beeldbank plaatst steeds een andere medewerker een actueel visueel werk, zoals film, serie of een tentoonstelling binnen een bredere context. Verbanden met andere kunstwerken worden gelegd, uit heden en verleden. Ook beelden zijn immers sociale dieren. Deze keer duikt George Vermij in het thema paranoia en hoe de televisieserie ‘Homecoming’ put uit oude en nieuwe angsten.

Laten we beginnen met een fragment van een gedicht van Phillip Lopate:

We who are
your close friends
feel the time
has come to tell you
that every Thursday
we have a meeting,
as a group,
to devise ways
to keep you
in perpetual uncertainty
frustration
discontent and
torture
by neither loving you
as much as you want
nor cutting you adrift

Herkenbaar? Ook weleens dat gevoel dat iedereen in een complot zit om je te doen falen? Dat de mensen om je heen je stiekem aan het saboteren zijn? Natuurlijk is Lopates gedicht ironisch. Onze angst en onzekerheid kunnen op bepaalde momenten de overhand krijgen als wij onze relaties naar waarde gaan schatten. Tegelijkertijd wordt onze angst ook gevoed door reële ontwikkelingen. We leven in een tijd waarin wij massaal in de gaten worden gehouden. Onze persoonlijke data worden gemijnd door bedrijven en overheden die schijnbaar het beste met ons voorhebben, maar ondertussen…

Omineus
Paranoia is van alle tijden en daar moest ik aan denken bij het zien van de serie ‘Homecoming’ van Sam Esmail (bekend van ‘Mr. Robot’) – nu te streamen via Amazon Prime. De serie gaat over een schimmige rehabilitatiekliniek voor veteranen van de oorlogen in Irak en Afghanistan. Daar werkt een begeleidster (Julia Roberts) met de soldaten om ze voor te bereiden op hun thuiskomst. Gaandeweg, als een grijze ambtenaar een mysterieuze klacht moet onderzoeken, blijkt genezing niet de voornaamste functie van het instituut. ‘Homecoming’ speelt zich af in het heden, maar verwijst op veel manieren naar het verleden. Zo bestaat de soundtrack uit muziek die in de jaren 1950, 1960 en 1970 werd geschreven voor thrillers met een paranoïde inslag. Je hoort bijvoorbeeld Michael Smalls score voor ‘The Parallax View’ van regisseur Alan J. Pakula, die een sterke reputatie zou opbouwen binnen dat genre.
‘The Parallax View’ is op meer vlakken een inspiratiebron voor de serie. In die film werd door middel van weidse shots van moderne en minimale architectuur een vervreemdend en onwerkelijk gevoel opgewekt. Alsof er iets duisters verscholen zit achter de smetteloze façades van respectabele kantoren en instanties. Dat voel je ook terug in de strakke maar kille sfeer van het Homecoming-instituut. Het verhaal doet ook sterk aan ‘The Manchurian Candidate’ van John Frankenheimer denken: een andere klassieker binnen het paranoiagenre waarin veteranen ook de pionnen zijn in een groter sinister spel.

Popcultuur
Maar wat fascineert ons toch aan deze fictieve angstdromen en omineuze gedachtenspinsels? Herbevestigen ze verscholen en ongelegen waarheden waarin wij onbewust geloven? Of is het juist ook geruststellend om te weten dat er hogere krachten verantwoordelijk zijn voor ons leven, in tegenstelling tot het grote niets?
In de film ‘Under The Silver Lake’ van David Robert Mitchell, die eerder dit jaar verscheen, spint een verveelde sjacheraar in Los Angeles allemaal wilde theorieën aan elkaar nadat zijn aantrekkelijke buurvrouw opeens spoorloos is verdwenen. Zijn complottheorieën worden vooral gevoed door de popcultuur. Niet vreemd als je woont in een stad die draait om de filmindustrie en waar dromen aan de lopende band worden verkocht. Maar al die moderne artefacten moeten toch wel een geheime boodschap bevatten onder hun verleidelijke oppervlakte? En zo gaat onze pantoffelheld op onderzoek uit en denkt hij nuttige aanwijzingen te vinden in obscure comics, vage liedteksten, de verpakkingen van ontbijtgranen en verborgen levels van videogames. De vraag is natuurlijk of zijn complottheorieën een kern van waarheid bevatten of dat ze alleen dienen als een alternatief narratief dat zijn lege en eenzame bestaan nog een doel geeft. Ontdek het door je onder te dompelen in ‘Under The Silver Lake’.

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!