BEELDBANK
In de rubriek Beeldbank plaatst telkens een andere medewerker een actueel visueel werk, zoals een film of tentoonstelling, binnen een bredere context. Verbanden met andere kunstwerken en video’s worden gelegd, uit heden en verleden. Ook beelden zijn immers sociale dieren. Deze keer: Arie Altena over hoe logistiek het leven van de 21ste-eeuwse mens beheerst.
Begin dit jaar publiceerde Strava – het sociale netwerk voor sporters – trots hun ‘Global Heatmap’. Een grafische weergave van alle activiteiten die Strava-gebruikers de voorbije twee jaar hadden geüpload. Op de inzoombare kaart zijn de meest gebruikte fiets- en hardlooproutes te zien, geregistreerd met Garmins, sporthorloges en smartphones. Bij Amsterdam lichten de Amstel en de Ronde Hoep op, bij Brussel het Terkamerenbos en bij Rotterdam de routes langs de Rotte.
Op de ‘Global Heatmap’ bleek nog veel meer interessants te vinden. Routes in the middle of nowhere , activiteiten op wegen die op Google Maps niet zijn te vinden. Door hun hardloopprestaties te uploaden hadden militairen de ligging en inrichting van hun bases in Syrië en Afghanistan in kaart gebracht. Er werd getwitterd: ‘US Bases are clearly identifiable and mappable!’ Was dat geen veiligheidsrisico? Het moet nauwelijks een verrassing zijn geweest voor wie langer dan vijf minuten heeft nagedacht over de consequentie van het implementeren van gps in smartphones en sporthorloges en het delen van .fit- en .gpx-bestanden. Het werd wel even wereldnieuws. Strava moest pijlsnel veranderingen doorvoeren en benadrukte nog een keer dat je activiteiten ook op privé kunt zetten. Maar ja, hoe kun je dan nog opscheppen over je prestaties, en hoe claim je dan in de nabije toekomst die korting op je ziektekostenverzekering?
Poetin
Het scheepvaartverkeer op zee is online in realtime te volgen. Websites zoals fleetmon.com en marinetraffic.com hebben een live-map waarop wereldwijd schepen zijn te volgen. Klik op een van de gekleurde pijltjes en je krijg de naam van het schip en de geregistreerde bestemming te zien. Of er staat alleen dat een satelliet op 3 april drie tankers heeft waargenomen midden op de Karazee. Die al navigerend door het ijs op weg zijn naar Dikson; een bewijs van Poetins investering in de olie- en gasexploratie bij de Jenisei.
In haar essay ‘A Sea Of Data: Apophenia And Pattern (Mis-)Recognition’ stelt Hito Steyerl dat we beschikken over zo veel door machines geproduceerde data dat het voor de mens normaal is om er niets begrijpelijks in te kunnen zien. Machines wisselen informatie met elkaar uit die niet voor menselijke zintuigen is bedoeld. De centrale rol van visuele perceptie bij het krijgen van toegang tot de werkelijkheid is overgenomen door filteren, decoderen, patroonherkenning en kansberekening.
Realtime data biedt mogelijkheden voor een nieuwe vorm van realisme in de kunst. Een realisme dat uiterst sociaal is geëngageerd en vaak onverbloemd activistisch. Met al die data van Google Maps, tracking-applicaties en dataservices zijn reconstructies van de werkelijkheid te maken die zelfs als bewijs kunnen dienen bij rechtszaken. Zulke reconstructies zijn complex, want data representeren zelden op een onproblematische manier reële gebeurtenissen. Er zijn verschillende lagen van technologische bemiddeling, enkelvoudige data zijn beperkt, er zijn nauwgezette analyses nodig.
Met de groep Forensic Oceanography onderzocht Lorenzo Pezzani de dood van 63 migranten op een schip dat twee weken stuurloos ronddreef in de Middellandse Zee. Ze konden op basis van onder andere tracking van schepen, GIS-data, remote sensing en stromingspatronen aantonen dat verschillende actoren hun verantwoordelijkheid probeerden te ontlopen om de mensen in nood op deze Left-to-Die-boot te redden. Pezzani en Charles Heller maakten er de film ‘Liquid Traces’ (2014) over.
Datavisualisatie
Op de afgelopen Sonic Acts Academy presenteerden studenten van Pezzani hun onderzoek naar de praktijk van het Australische immigratiebeleid: ‘Unless The Water Is Safer Than The Land’. De visuele en ruimtelijke analyses onthulden het geweld dat de Australische militaire grensbewaking inzet tegen migranten.
Logistical Nightmares heet het programma waarvan ‘Unless The Water Is Safer Than The Land’ deel uitmaakt. Het onderzoekt hoe politiek en sociaal leven steeds vaker worden georganiseerd volgens logistieke modellen, dus worden geleid door ideeën over de beheersing van goederenstromen, personenverplaatsingen en dataverkeer. Leefde de twintigste-eeuwse mens in een spektakelmaatschappij, nu wordt ons bestaan beheerst en georganiseerd door logistiek. Kijk maar naar hoe Strava sport en ontspanning verandert.
Gelukkig geven logistieke data ook aanleiding om verhalen te vertellen en biedt het mogelijkheden om een publiek te betrekken bij de ervaringen van anderen. Een recent geslaagd voorbeeld daarvan is ‘Migration Trail’, een project waarbij podcasts, teksten, kaarten en datavisualisaties een indringend beeld geven van de illegale reis die mensen, in de hoop op een betere toekomst, ondernemen van de kust van Noord-Afrika en Turkije naar Europa. Je volgt ze tien dagen lang fictionele realtime via e-mail, Facebook Messenger of de website.
Reacties