Sun Ra stierf in 1993 en keerde terug naar zijn geboorteplaats Saturnus maar zijn big band The Sun Ra Arkestra blijft doorgaan. Dat 12-koppig ensemble is sinds vorig jaar zelfs zestig jaar en viert dat met een wereldtournee. Die bracht Marshall Allen en co. voor het eerst sinds 2004 naar België.
De verwachtingen waren hooggespannen, want zowel Brugge als Rijkevorsel verwelkomden één van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Afrofuturisme
Door het dragen van gekke kledij, de ziel uit het lijf te dansen en te musiceren probeerde de zwarte Amerikaanse gemeenschap vanaf de jaren 1970 de discriminatie op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en andere sociale voorzieningen te vergeten. En te fantaseren over een betere toekomst, zonder de onderdrukking die ze al decennia lang moest verdragen. Ze creëerde voor zichzelf een haast psychedelische droomwereld, en onder andere Parliament, Funkadelic en Afrikaa Bambaataa zetten die om in muziek. Natuurlijk werden ze allemaal beïnvloed door Sun Ra, die door zowat alle muziekcritici en kunsthistorici beschouwd wordt als de grondlegger van dat Afrofuturisme. En ook jonge muzikanten van nu zoals Kamasi Washington, MF Doom en Shabazz Palaces zouden niet zijn wie ze zijn zonder deze avant-garde jazzmuzikant. Bijna veertig jaar lang gidste deze pianist en synthesizerspeler zijn big band door de wonderlijke wereld van way out jazz en experimentele elektronica. Door al in de jaren 1950 en 1960 zelf platen uit te brengen en het artwork daarvoor zelf te maken ontpopte de bandleider zich ook tot een DIY-kunstenaar avant la lettre. Die enorme bedrevenheid resulteerde in een haast buitenaards grote back catalogue.
‘We Travel The Spaceways’ is daar misschien één van de sleutelsongs van, en daar sneed de band vrijdagavond de set ook mee aan. Zangeres Tara Middleton freewheelde tussen de mellow klinkende gitaar van Dave Hotep en de tsjokkende drums van Wayne Anthony Smith Jr door en soms versmolt haar zanglijn innig mooi met de sax partij van Marshall Allen. Aangevuurd door Allen bliezen na een tijdje ook James Stewart, Knoel Scott en Danny Ray agressiever op hun saxofoons en gaandeweg ontspoorde het nummer. En dat was tekenend voor het hele concert; voortdurend wisselde het 12-tal traditionelere – naar New Orleans lonkende- swing jazz af met rauwe, ruwe flarden free jazz. Bluesy gitaren, zachte stemmen, speelse handclaps moesten op tijd en stond plaats ruimen voor jachtige, chaotische ritmes en compleet deraillerende saxen, trompetten en trombones. Ondertussen sprong het haast voltallige combo zo nu en dan het podium af om in de zaal tussen de zitjes op hun blaasinstrumenten te toeteren. Ontroerend was ook hoe de 92-jarige Allen -soms met toegeknepen ogen het podium overschouwend, soms zich zichtbaar een beetje aan andere orkestleden ergerend- de boel dirigeerde en daarmee zijn status van bandleider absoluut bevestigde. Indrukwekkend was ook hoe hij zich de longen uit het lijf blies op een lawaaierige Steiner EVI synth en zo op een goede manier de weirde synth lijnen van Sun Ra verving. Of de op zich mooie nummers met brute bleeps en whoooshs helemaal uiteen reet. Dat resulteerde bijvoorbeeld in een ontploffend ‘Love in Outer Space’ en een erg knappe versie van ‘Seductive Fantasy’. Als deze straffe, ongeveer twee uur durende passage door De Singer het publiek iets geleerd zal hebben dan is het wel dat er niets mis is met escapisme. Dat er daar nu misschien meer dan sinds lange tijd nood aan is. Dus: lang leve het Afrofuturisme. En moge Allen en de zijnen nog véél concerten spelen.
Gezien: The Sun Ra Arkestra, 25 november 2016, De Singer Rijkevorsel