Visuele White Noise op Pictoplasma 2013

Vorig weekend vond in Berlijn voor de negende keer Pictoplasma plaats. Dit festival voor ‘character culture’ is inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijd toonaangevend evenement voor illustrators, kunstenaars en animators, met edities in Berlijn én New York. Kern van het programma was zoals elk jaar de conferentie in Kino Babylon, met daarnaast verschillende workshops en feestjes en een Character Walk langs galerietjes in Mitte en – voor het eerst – Kreuzberg. Dat alles stond in het teken van het thema White Noise: de rol van character design  in de visuele overload  van het digitale tijdperk.

Pictoplasma 2013 021 Ik bezocht Pictoplasma voor de vierde keer en was – anders dan andere jaren – al sinds de vorige editie niet meer in Berlijn geweest. De nieuwe locaties van het festival verraden dat de stad weer iets veranderd is: ontwikkelingen gaan hier razendsnel. Om de hoek van mijn hostel in Kreuzberg heeft een louche internetcafeetje plaatsgemaakt voor een hippe bagelshop en op elke lantarenpaal kleven stickers met kreten als ‘Anti Turismo’, en ‘Berlin does not love you’. De dag voor aanvang van de conferentie haal ik mijn polsbandje op in de nieuwe uitvalsbasis van Pictoplasma: Platoon, een kunstruimte opgebouwd uit opgestapelde zeecontainers om de hoek van Kino Babylon. Een meisje voor me in de rij draagt een zwart linnen tasje bij zich met een ironisch antwoord op de straatstickers: ‘ich hasse Berlin’.

Pictoplasma 2013 004 De volgende ochtend opent de conferentie met de première van Characters in Rhythm, een screening met pakweg 30 animaties, voorafgegaan door een welkomstwoord van curators Lars Denicke en Peter Thaler, die een weekend vol ‘character torture’ beloven en de huishoudelijke mededelingen er opgewonden doorraffelen. Over de clubshow in Gretchen, een op z’n Berlijns ‘onvindbare’ zaal: ‘You will never find it, maar ik hoop dat jullie allemaal komen’. Daarna volgt de eerste screening, met vooral veel muziekvideo’s en audiovisuele projecten, van het politiek-ironische (en bloederige) ‘This Land Is Mine’ van Nina Paley (US) tot het cuter dan cute Cloudy van FriendsWithYou (US) en het psychedelische ‘Living in the sunlight…’ van The Layzell Bros (denk: Beatles video’s ten tijde van Sergeant Pepper’s).

Er volgen nog drie screenings: de Psychedelic Midnight Mix diezelfde avond – mijn favoriete onderdeel, waarbij je onderuitgezakt met een biertje/ Club Mate kan bijkomen van een dag lezingen/ galeries/ winkels/ musea in Berlijn – Characters in Motion op vrijdag, met veel promotiefilmpjes, reclames en korte bijdragen en Characters in Narration, met langere, op zichzelf staande animaties. De functies, stijlen en invalshoeken van de bijdragen variëren sterk. Droge humor doet het goed onder het publiek, zoals in ‘The Dark Knight Rises’ van James D Wilson (UK) (Batman op een heftruck), net als inventieve technieken of ideeën, zoals de flipbook animatie in ‘(Notes on) Biology van Ornana (CAN) en ‘Wind’ van Robert Löbel (DU), waarin de characters zich in een wereld met enorm sterke wind bewegen.

  Pictoplasma 2013 012

Tijdens de Q&A’s na afloop van de screenings gaat het vaak over commerciële opdrachten en concessies. Zo weigerde Celeste Potter, die een muziekvideo voor Husky maakte, de lyrics van de band als uitgangspunt te nemen: ‘I used all the words I learned in art school to make them think its about them’. Het is een thema dat ook steeds terugkomt in de lezingen en een kwestie die bijna alle sprekers, van over de hele wereld en met verschillende achtergronden, herkennen – van de Nederlandse Sue Doeksen, die kleurrijke werelden maakt als autonoom kunstenaar en als grafisch ontwerper en de Amerikaanse Jeff Soto (US), met zijn achtergrond in graffiti, tot de Italiaanse grafisch ontwerper Olimpia Zagnoli en Anna Hrachovec (US), die kleine characters en installaties breidt en haakt om haar Mochimochi Land te bevolken.

Olimpia Zagnoli @ Platform for abstract photography
Olimpia Zagnoli @ Platform for abstract photography

Pictoplasma is in de eerste plaats een viering van de artistieke kant van ‘character culture’, waarbij het festival zich niet beperkt tot illustratie of animatie. Ik sprak Lars Denicke tijdens de conferentie over de ontwikkeling van Pictoplasma: “Character culture is – anders dan illustratie of animatie – geen echt bestaand genre, het is meer een viewpoint van ons als curators. Je ziet dat illustrators de laatste jaren zelfbewuster zijn geworden en grafischer zijn gaan werken. Tegelijk wordt het blikveld van Pictoplasma breder. Iemand als Olimpia Zagnoli had hier niet gepast toen we net begonnen. Je ziet ook artiesten die met ons meegroeien, zoals Anna Hravochec. Daar dragen we ook aan bij, door haar steeds opnieuw uit te nodigen. We worden steeds meer een instituut, maar weigeren te institutionaliseren.”

Over het thema White Noise: “We zijn omgeven door zoveel visuele impulsen. Er is overal informatie en die informatie bestaat vooral uit beeldmateriaal. We dragen zelf bij aan die informatiestroom door voortdurend foto’s te uploaden. We vroegen ons af hoe beeltenissen van characters daarin fungeren. Je zou denken dat ze bijdragen aan die overload, maar ze kunnen ook een alternatief zijn, een bescherming tegen dit verlies van identiteit. De Nederlander Ted Parker maakt gebruik van een alter-ego in zijn tekeningen en heet in het echt ook helemaal niet zo. Hij verschuilt zich achter zijn creaties. Of neem mr. clement, waarvan we niet weten hoe hij in het echt heet en zichzelf onherkenbaar maakt op foto’s. Hij wil alleen bekendheid voor zijn karakter, maar wil zelf niet bekend worden.”

Pictoplasma 2013 078

Tijdens de lezingen van het Finse Anima Boutique en de Mexicaanse El Grand Chamaco wordt duidelijk hoe characters een eigen leven kunnen leiden in de digitale wereld. Anima Boutique zit achter de nr. 1 hit ‘Ode to the Bouncer’ van Studio Killers. Ster van de video, Cherry, heeft inmiddels een eigen blog en talloze fans die haar fanmail sturen en zichzelf opmaken zoals zij. Onduidelijk is ondertussen wie achter de muziek zit van de video. De gemaskerde El Grand Chamaco heeft zichzelf min of meer tot een character gemaakt. Hij zou zijn werk pas naar de buitenwereld hebben gebracht toen zijn dorp een paar jaar geleden internet kreeg en sleept het publiek mee in een sprookjesachtig verhaal over zijn weg naar de top. Inmiddels werkt hij voor Nike en Nickelodeon en zendt MTV filmpjes uit over El Grand Chamaco: ‘one of the most followed illustrators on twitter and no-one has ever seen him’.

Werk van Sue Doeksen @ FEED Soundspace
Werk van Sue Doeksen @ FEED Soundspace

Genoeg stof om te overdenken tijdens de laatste dag van het festival, die door veel bezoekers wordt benut om de Character Walk in Kreuzberg af te struinen. De route leidt door een nog niet zo gentrified stuk van immigranten- en krakerswijk Kreuzberg, waar in het zonnige weer kinderen buitenspelen en families ijs eten. De deelnemende zalen zitten her en der verstopt, zoals de boekhandel Archive Kabinett en de FEED Soundspace (binnenplaats door, vierde verdieping): co-curator Danielle Glukman vond ze door op goed geluk bij winkels en galeries op de ramen te kloppen. Dan weet je weer waarom je van Berlijn houdt, ook al houden niet alle Berlijners van jou, en wat Pictoplasma zo’n bijzonder festival maakt, ieder jaar weer.

www.pictoplasma.com

 

 

tekst:
Leonor Faber-Jonker
beeld:
Pictoplasma-2013-012
geplaatst:
zo 21 apr 2013

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!