Gaudeamus Muziekweek: klankinstallaties #2 – Museum Speelklok

Museum Speelklok is het festivalhart van de Gaudeamus Muziekweek. Aangezien dit museum is gewijd aan mechanische muziek lag de keuze om daar klankinstallaties te tonen voor de hand. Het museum bezit een schat aan speelklokken, pianola’s en draaiorgels. Daar zijn tot het eind van het festival vier tot de verbeelding sprekende installaties aan toegevoegd.

In de entreehal van Museum Speelklok is een vleugel in een apsis weggestopt. Opvallend genoeg is bovenop een beeldscherm gemonteerd en hangen aan de onderkant kleine computers. Dit is niet zomaar een vleugel maar een disklavier, een elektronisch aangestuurde pianola. Wouter Snoei maakte voor de Muziekweek het spel ‘The Game’, een interactieve spelcomputer in de vorm van een muziekinstrument. Op het beeldscherm staan opdrachten en afhankelijk van welke toetsen je aanslaat speelt het spel anders met je mee. Een zeer inventieve toevoeging aan de collectie oude pianola’s van het museum.

MG 4633
Felix's Machines

Felix Thorn toont ‘Felix’s Machines’, een installatie van mechanische muziekinstrumenten gemaakt van bestaande objecten. Het apparaat sluit perfect aan bij de instrumenten uit de vaste collectie van Museum Speelklok: Thorns machine brengt de mogelijkheden van hedendaagse mechanische muziek tot klinken. Hij maakt geen gebruik van complexe gesynthetiseerde geluiden maar werkt voornamelijk met de akoestische klank van slagwerk. Zo zijn er meerdere door pianomechaniek aangeslagen metallofoons te horen, enkele trommels en wat kleine bellen. Bij elke aanslag licht er een lampje op. In de donkere balzaal waar ‘Felix’s Machines’ staat opgesteld, creëert het licht samen met de muziek een dromerige sfeer. Visueel is het een mooi apparaat maar auditief gezien blijft het hangen bij muziek. Dat is niet erg maar de luisteraar die voor geluidskunst komt kan beter doorlopen naar het middenschip van het Museum.

Een ruim tien meter lange gang vult het middenschip en trekt direct de aandacht. De meeste mensen kijken angstvallig de ruimte in voordat ze een eerste stap in de installatie durven te zetten. Het is er donker en stil. Tot op het moment dat je de stap waagt. Dan begint ‘Passage’ van Pierre Jodlowski te werken. De gang licht op en geluid vult de ruimte. De installatie reageert op de bewegingen van de bezoeker. Afhankelijk van hoe snel je loopt, heen en weer beweegt of hoe lang je in de gang staat passen de lichten en geluiden zich aan. ‘Passage’ biedt de mogelijkheid om je eigen herinnering in relatie tot het geluid te onderzoeken, als je een stap terug zet keren sommige geluiden gefragmenteerd terug en raak je andere geluiden kwijt. In de gang blijf je onderzoekend heen en weer lopen zonder dat er een definitief einde is.

MG 4590
'Falten'

Op de eerste verdieping van het museum ligt op een tafel een lang stuk gevouwen papier. Daaromheen staan speakers opgesteld en is een timer te zien op een beeldscherm. Op het stuk papier staat de partituur voor het strijkkwartet ‘Falten’ die is gevouwen door William Engelen. Uit de speakers klinkt de muziek gespeeld door het Sonar Quartet. Als je de partituur beter bekijkt blijkt dat er op de notenbalken geen noten staan geschreven. De ruimtelijkheid die de partituur heeft gekregen door het vouwproces wordt in plaats van het conventionele notenmateriaal gebruikt als leidraad voor de muziek. Als een vouw recht omhoog gaat schiet de muziek omhoog, bij meerdere vouwen dicht op elkaar groeit de dichtheid van de noten.

De vier klankinstallaties tonen op verschillende wijze de wisselwerking tussen beeld, geluid en muziek. De ervaring van muziek en geluid doormiddel van klankinstallaties biedt een rijke luisterervaring. Je hoeft niet alleen maar stil te zitten en naar de muzikanten te kijken, nu heb je zelf de mogelijkheid door het geluid te lopen en al onderzoekend te luisteren.

Gezien: Klankinstallaties Museum Speelklok op de Gaudeamus Muziekweek in Utrecht, 6 september 2012
Gaudeamus is nog te bezoeken tot een met zondag 09 september 2012.
De installatie ‘Passage’ is van 14 september tot en met 4 oktober te bezoeken in het Muziekgebouw aan ’t IJ.
Meer info: www.muziekweek.nl

tekst:
Jan Nieuwenhuis
beeld:
MG_4590
geplaatst:
zo 9 sep 2012

Nog meer nieuws krijgen over muziek en kunst?

Schrijf je in op de Gonzo (circus)-nieuwsbrief!