Het Destructieve Karakter is een lang essay van de bij Gonzo-lezers inmiddels wel bekende Dick Raaijmakers. Hij schreef het stuk in een reactie op het gelijknamige essay van de cultuurfilosoof Walter Benjamin; beiden zijn samengebracht in een uitgave van Onomatopee. Redacteur Vincent van Gerven Oei merkt op dat zowel Raaijmakers als Benjamin met hun essays niet zozeer een kunsthistorisch, maar vooral een maatschappelijk doel voor ogen stond. Raaijmakers noemde in een brief in 2003 ‘destructie en kunst’ kunsthistorisch volledig uit de tijd, maar in maatschappelijke en politieke zin actueler dan ooit. Daarbij verwees hij naar onder meer de aanslagen in de wereld. In zijn essay lijkt hij te willen aantonen dat destructief geweld geen oplossing kan bieden, maar dat destructie in kunst juist constructief is bedoeld. Helemaal helder en scherp is zijn betoog echter niet. Zijn schrijfstijl is theoretiserend, soms overdreven zwaarwichtig. Daarnaast lijkt hij het onderwerp heel systematisch te ontleden, maar regelmatig worden het uitweidingen die niet duidelijk naar een eindpunt leiden. De gedegen theoretische benadering die zijn stijl suggereert, ontaardt vaak in een voor de vuist weg converseren. Soms mis ik ook essentiële voorbeelden: bij het bespreken van destructie en spel gaat hij bijvoorbeeld niet in op de jacht, hanen- en stierenvechten of computerspellen: sport en spel waarbij de dood de extreme destructie is. Voorbeelden als vuurwerk en ballen gooien op de kermis als getolereerde vormen van destructie vind ik vrij flauw. Of mis ik hier de ironie? Wat Raaijmakers’ essay aantrekkelijk maakt, zijn de uitgebreide voorbeelden van destructie in de kunst, van de Laurel en Hardy-films, de Futuristen en Fluxus, tot Wiener Aktionismus. Uiteindelijk komt hij uit bij Destruction Art, waar een koppeling, “een identificatie”, tussen kunst en maatschappij wordt nagestreefd. Deze kunstenaars zouden hun vernietigende werk hebben willen gebruiken voor het “op taalniveau communiceerbaar maken van hun ideeën en opvattingen. Want uiteindelijk is de wederzijdse beïnvloeding toch constructief en het beste gereedschap daarvoor is de taal. De tweetalige editie is prachtig vormgegeven: onder meer door haar te voorzien van met een laser gebrande gaatjes (ten prooi gevallen aan destructie), die in hun spreiding over de bladzijden bovendien een explosie imiteren. De tekst is over het algemeen nog heel leesbaar (of te begrijpen), maar soms missen we voor het begrip cruciale letters of woorddelen. Irritant? Ach, zoals Walter Benjamin schrijft: “Het destructieve karakter stelt er helemaal geen belang in te worden begrepen. […] Verkeerd begrepen worden deert het niet.”
